Russisch gekonkel in Europa

Simon de Waal, voor velen bekend als de scenarist van Baantjer, komt met een thriller waarin de nasleep van het communisme in Rusland voelbaar is: Systema. Over Russische wetenschappers, dodelijke virussen, criminelen en wraak. Woorden die verwachtingen doen opbloeien.

Systema gaat over de nasleep can het communisme, waarin criminelen en tegenstanders van deze misdadigers elkaar vinden. Zo ook de kinderen van toenmalige Russische Wetenschappers: Sookie en Alex. Sookie’s vader wordt vergiftigd en het graf van Alex’ moeder wordt geroofd, en samen gaan ze op zoek naar de daders.

De Russische invloed die de Waal in het verhaal heeft getracht te verweven, is niet ver te zoeken. Hier en daar worden termen als ‘kameraad’ gebruikt, worden Russische woorden gesproken en wordt er over Poetin gepraat. Waar er in het begin wat verwarring kan ontstaan door de verschillende personages met ieder een eigen verhaallijn, loopt dit later nauwgezet in elkaar over en begin je als lezer beter de verbanden te begrijpen.

Door de vele karakters, verhaallijnen en gebeurtenissen worden de ontwikkelingen van de personages te weinig uitgediept. De Russische criminelen hebben dan wel verschillende namen, maar qua persoonlijkheid zouden ze dezelfde man kunnen zijn: afstandelijk, gewetenloos en doelgericht. Hierdoor is het ook lastig te snappen waarom ze bepaalde keuzes maken en dingen doen. Sookie en Alex nemen elkaar bijvoorbeeld binnen één bladzijde in vertrouwen, terwijl ze elkaar nooit ontmoet hebben en constant anderen wantrouwen. Daarnaast lijken deze twintigers overal van te weten, kunnen ze onderhandelen met criminelen en weet Sookie zich zelfs te verdedigen tegen doorgewinterde slechteriken. Dit maakt de personages, en daarmee ook het plot, erg ongeloofwaardig.

Hoewel het boek door de weinig geloofwaardige personages vaak onecht aanvoelt, heeft de schrijver wel zijn best gedaan dit te vermijden door actuele gebeurtenissen en plaatsen in het verhaal te verweven. Zo speelt de brand in de Notre Dame een rol en komen er daadwerkelijke plekken in Amsterdam in voor. De romances en familiebanden in het verhaal voelen hier en daar weer wél misplaatst, alsof ze er in geschreven zijn zonder dat er goed over nagedacht is. Wat maakt het bijvoorbeeld uit dat één van de Russische criminelen een vriendin had, als dit later nauwelijks nog aan de orde komt. En waarom bloeit er een romance op, terwijl dat voor de lezer helemaal niet duidelijk was tussen de regels door?

Alsof er nog niet genoeg vragen waren, slaat het einde alles. Hier komen de verhaallijnen van verschillende personages samen en is de spanning, die door het boek heen langzaam wordt opgebouwd, tot een hoogtepunt gekomen. Waar de ontknoping wellicht een hoop had kunnen goedmaken, is deze wederom vreemd en onwaarschijnlijk. Een teleurstellend einde voor een netjes geschreven, maar fabelachtige thriller.