Aangrijpend verhaal

Francisca groeit op in een kleine, sektarische geloofsgemeenschap in de buurt van Rotterdam. Als ze 29 jaar is, valt deze gemeenschap uit elkaar. Vanaf dat moment moet Francisca een eigen leven opbouwen met een eigen identiteit. Over haar jeugd in deze geloofsgemeenschap en haar zoektocht naar zichzelf tijdens en na het leven in deze geloofsgemeenschap heeft ze de biografische roman Een briefje uit de hemel geschreven.

De Kring, zoals de geloofsgemeenschap heet, is een afsplitsing van een kerk. Jojo, de leider van de Kring, is weggegaan bij de kerk omdat haar daar onrecht is aangedaan (wat is onduidelijk) en een aantal anderen hebben zich bij haar aangesloten. Ze geloven niet in een kerngezin en de kinderen vallen dus niet zozeer onder de verantwoordelijkheid van de ouders, maar onder die van de hele Kring. Met een wit hart leven is een belangrijk doel en de opvoeding draait hier dan ook om. Met de hele groep gaan ze op vakantie, waarbij er leuke dingen georganiseerd worden, zoals muziekoptredens. Het leven in de Kring lijkt heel leuk en gezellig, maar er is een strak regime en Jojo bepaalt alles, maar dan ook alles voor de leden.

Het boek is opgedeeld in vier delen. Het eerste deel gaat over haar vroege kindertijd. Het tweede deel, dat veruit het grootste deel van het boek vormt (163 bladzijden van in totaal 284 bladzijden), loopt vanaf haar tienerjaren tot aan het uiteenvallen van de geloofsgemeenschap. In het derde deel is Francisca erg bezig met de verwerking, zo begint zij nu ook kritische gesprekken met haar ouders te voeren over hoe het leven in de geloofsgemeenschap was. In het vierde en kortste deel rond zij haar zoektocht en daarmee ook haar verhaal af.

Het eerste deel is niet zo lang, maar dat is ook niet zo gek omdat het om haar vroege kindertijd gaat en ze hier waarschijnlijk dus ook niet zo veel meer van kan herinneren. Uit de herinneringen die ze in dit gedeelte met de lezer deelt, krijgen we wel een aardige indruk. Er wordt veel gepraat met de kinderen, waarbij verwacht wordt dat ze open en oprecht zijn. Op elk slakje wordt zout gelegd en elk misgrijp wordt meteen afgestraft, vaak op een manier die overtrokken overkomt. Zo zit Francisca op vakantie nog op bed te spelen, terwijl ze eigenlijk moet slapen. Als dat ontdekt wordt, wordt ze in een kast opgesloten. De toon is gezet: De volwassenen gaan lang niet altijd even pedagogisch verantwoord met de kinderen om. En dat is zacht uitgedrukt. Mishandeling komt voor, zowel lichamelijk als op emotioneel gebied. De kinderen mogen bijvoorbeeld ook niet echt kind zijn, er wordt van ze verwacht dat ze altijd goed en blij zijn, wat je natuurlijk van geen mens kan verwachten. Als ze dan weer even bij hun ouders zijn, gaat dat vaak mis:

“Het is net alsof we even moeten afreageren dat we ons zolang goed hebben gehouden” (blz 53).

De zinnen zijn kort en eenvoudig. Dit taalgebruik past goed bij het vertelperspectief van de jonge Francisca. Dit taalgebruik blijft echter vrij lang zo, terwijl Francisca (nu Franny genoemd, want dat heeft de leider bepaald) inmiddels al volwassen is. Door het taalgebruik komt het hoofdpersonage nog erg jong over en daardoor is het even een verrassing te lezen dat ze ineens een stuk ouder is. In het tweede deel gaat dit ook erg snel. In het eerste hoofdstuk van dit deel zit Franny net in de brugklas, aan het einde van dit deel is ze bijna 29. Niet alle jaren zijn dus volledig beschreven, maar er is een keuze gemaakt voor een aantal herinneringen door de jaren heen. Toch doet het verhaal daardoor niet fragmentarisch aan. Dat komt vooral doordat de beleving van de gebeurtenissen consistent is.

Francisca ervaart de verschillen tussen het leven in de Kring en het leven daarbuiten. Zeker als ze ouder wordt, is het niet altijd gemakkelijk voor haar om die levens met elkaar te verenigen. Daarnaast krijgt ze binnen de Kring vaak het gevoel dat ze het nooit goed genoeg kan doen. Jojo stippelt haar toekomst uit: welke opleiding ze gaat doen, met wie ze zich verlooft, welk huis ze koopt. Zelf heeft ze dus geen enkele regie over haar leven. De invloed die dit op haar heeft, zowel op het moment dat dit alles gebeurt als in de nasleep van het leven na de Kring, wordt pijnlijk duidelijk.

Francisca laat zien hoe sterk en dapper ze is door haar verhaal als een roman uit te geven. Het is een aangrijpend boek geworden waarin de lezer mee kan voelen met hoe het leven in de Kring was en wat dit met een kind doet.