Een virtuoze roman over verboden vruchten en godsvrucht

Een jonge Nederlandse priester in Rome, een stad vol verleidingen. Dat is natuurlijk een interessante premisse. Op de eerste bladzijde zegt de priester in alle onschuld: “Geen opwaaiend zomerjurkje had mijn ogen verleid”. En daar gaat het in de roman steeds om. Over de wereld van passie en spullen waaraan priester Stefan zich tot dan toe heeft kunnen onttrekken. We lezen hoe zijn eigen lijf en zijn nieuw verworven hebbedingen (een televisie, een overhemd, een auto) hem langzaam maar zeker inpalmen. Hoe hij ontwaakt en er tegelijkertijd iets heel dierbaars uit zijn leven verdwijnt. De bekoorlijke Arianne en de Heer vechten om zijn hart. Een strijd tussen verboden vruchten en godsvrucht.

Het boek is sterk autobiografisch. Stefan vertelt over zijn eigen periode als priester in Rome. Als zodanig is het een vervolg op En het regende brood. Maar waar hij in dat boek nadrukkelijk afstand doet van het autobiografische element door het verhaal als raamvertelling te brengen, met een hoofdpersoon die in veel opzichten duidelijk van Stefan zelf afwijkt, doet hij in En het sneeuwde in Rome geen enkele moeite te verbloemen dat het over hem zelf gaat. De hoofdpersoon draagt de zelfde naam en heeft de zelfde achtergrond. Een aantal keer verwijst hij ook letterlijk naar zijn debuut. Hij noemt zichzelf als schrijver van dat werk en legt op een prachtige manier in hoofdstuk 11 de link tussen zijn twee romans. Tussen de regels door lees je hoe Stefan met zijn eerste roman iets van zichzelf achter zich heeft gelaten en als herboren een nieuwe fase van zijn leven is ingegaan.

En het sneeuwde in Rome is niet perfect. Maar het is een roman die in veel opzichten mooi in balans is. Het verhaal is voorspelbaar en misschien zelfs wel een beetje anticlimactisch. Maar de manier waarop Stefan het vertelt brengt dat helemaal in balans. Je leest deze roman niet zozeer om wat hij vertelt, maar primair om hoe hij het vertelt. En dat is bij vlagen briljant. Met perspectieven die wisselen tussen het heden en de jaren rond 2000 relativeert Stefan mooi de hier en daar wat zoete liefdesgeschiedenis: dan eens lezen we over de beeldige, bijna mythische Arianne en dan weer vertelt Stefan in meer nuchtere, maar minstens zo liefdevolle bewoording over zijn huidige vrouw. We lezen hoe hij met Arianne door het Italiaanse landschap cruiset en hoe hij zijn zoontje een troostende knuffel geeft.

Wat de roman vooral zo meeslepend maakt is de indringende sfeer. Of eigenlijk: sferen. Afwisselend verkeert de lezer in het zwoele Rome, rijk geïllustreerd met sprekende straatnamen, schetsen van alledaagse taferelen en verwijzingen naar de rijke historie. Dan weer word je in de wereld van de katholieke kerk gezogen, met priesterboordjes, misstanden en vooral ook veel rituelen en exotische termen. En als contrast – en bijna als anker in de echte wereld – vertelt Stefan over het Calvinistische Nederland, over zijn nieuwe en oude leven hier, met herkenbare en aardse taferelen van alledag. Het contrast is prettig. De scènes in Nederland voelen als een adempauze: ze geven je als lezer de kans de rijke wereld van mediterrane passie, doorspekt met talloze kreten in het Italiaans, even te relativeren. En ze helpen begrijpen hoe die wilde Romeinse omgeving in het hoofd van de hoofdpersoon moet overkomen.

Het taalgebruik van Stefan is rijk, maar voelt nooit onnatuurlijk, overdreven of opschepperig. Hij gebruikt regelmatig Italiaans en legt lang niet altijd uit wat de woorden betekenen. Toch begrijpt de lezer wat hij bedoelt. En het helpt ook om te begrijpen hoe een jonge Nederlandse priester zich daar in Rome gevoeld moet hebben. Stefan brengt de cultuurverschillen mooi in beeld. Zonder het te overdrijven contrasteert hij het warme leven van een Romein met het koude bestaan van een Hollander. Soms richt hij zich ook direct tot de lezer. Hij vloekt een enkele keer en geeft intrigerende inkijkjes in zijn schrijverschap. Stefan flirt soms met de lezer, maakt zichzelf daarmee heel tastbaar en wekt sympathie. Maar hij laat zo ook zien hoe hij veranderd is van een overtuigd priester in een wereldwijze schrijver in een wereld van leugens en nuances.

Met En het sneeuwde in Rome heeft Stefan zichzelf overtroffen en een meesterlijke roman geschreven. Hij is als schrijver duidelijk gegroeid. Het is moeilijk voor te stellen hoe En het sneeuwde in Rome nog overtroffen zou kunnen worden. Voor zijn lezers een luxeprobleem, maar voor Stefan absoluut een uitdaging.