Menselijk handelen als geheimtaal van de geest

Dit boek behandelt de kwestie waarom je niet doet wat je zou willen, niet wilt wat je zou moeten doen, niet doet wat je zegt en waarom je niet zegt wat je zou willen doen. Als je bij het lezen van deze aangekaarte kwestie meent dat jij écht wel weet wat je wilt, zegt en doet, dan zou je zéker dit boek moeten lezen. Je zin nastreven is namelijk een fundamentele en universele menselijke onbewuste drijfveer om je bestaan te bekrachtigen. Wijnberg verwoordt het misschien het best in deze zinnen: “De mens heeft een wil tot macht, omdat hij iets wil kunnen betekenen in een wereld waar anderen hetzelfde willen. De mens wil zich onderscheiden van al die anderen om aan het einde van zijn leven tot de conclusie te kunnen komen dat hij ertoe gedaan heeft. (...) En om datgene wat hij wil, vorm te geven, moet hij zich laten gelden. Hij moet zijn eigen macht omzetten in daden om zijn levensdoelen te bereiken.” Kortom, ieder leert min of meer te roeien met de riemen die hij of zij heeft. Al van kleins af aan rationaliseren wij er wat op los om te verklaren waarom we doen wat we doen en proberen we de motieven van de ander te achterhalen voor ons eigen ‘bestwil’. Wijnberg omschrijft deze bestwil als kortetermijnbevrediging en machtswellust. Wat onze bestwil danig in de weg zit is daarentegen de ‘langetermijnfrustratie’, wat op korte termijn ‘werkt’ kan ons op langer termijn in de weg zitten, waardoor onze bestwil undercover tewerk gaat in verborgen agenda’s.
Verborgen agenda’s komen voort uit twee interfererende bronnen en wordt duidelijk beschreven in twee hoofdstukken. De eerste motor is die van angst, twijfel en onzekerheid. Je doet iets om het ongewenste te vermijden. De stressreactie is vluchten. De tweede motor is die van macht, controle en manipulatie. In wezen ook een stressreactie namelijk die van ‘vechten’. Je laten gelden. Daarom vind ik de fantasie reeks Game of thrones zo’n mooie illustratie van dit boek, maar ook de roman Björnstad en de Netflix serie: 13 reasons why. Ik ben vooral zo enthousiast over dit boek, behalve dat het in een heel prettig leesbare schrijfstijl is geschreven, omdat het een template geeft waardoor je enigszins beter wordt in het raden en vertalen van je eigen en andermans onderliggende motieven. De voorbeelden liggen gewoon voor het oprapen in de wijde en je innerlijke wereld. Daarvoor hoef je geen verhalen te zien of te lezen. Gewoon het weten dat elk gedrag zijn eigen doel nastreeft, dat gedragspatronen ingesleten raken, dat je dit ‘onhandige’ gedrag weer kunt afleren (zonder of met hulp van buitenaf) en dat het uiteindelijke menselijke motief is ‘werkt het of werkt het niet’. Als je last krijgt van je gedrag of die van een ander dan kan je, vind ik, beter sleutelen aan je eigen gedrag en deze bijsturen dan je verder in de nesten werken. Nog beter is het wanneer je de boodschap van dit boek actief kunt toepassen zodat je problemen in het dagelijks leven vóór bent en anticipeert. Wil tot macht is een duidelijk menselijke must wil je jezelf als mens verwezenlijken. Na het lezen van dit boek ben ik me nog meer bewust voor welke gevechten ik kies, en probeer ik niet meer in mijn eigen en andermans valkuilen te vallen.