Waardig en meesterlijk

Kennismaking met het oeuvre van de bekroonde Ishiguro. Ik had het gevoel een soort mini-odyssee te lezen, waarin een butler tijdens een autotocht mijmert over het verleden. Al wordt het verhaal uitgesmeerd over zes dagen, door de vele zijpaden in het brein van deze meneer Stevens krijgt de lezer zijdelings de Britse geschiedenis vanaf de jaren 1920 mee. Daardoor gebeurt er tegelijkertijd veel en niet veel in het boek, maar Ishiguro heeft dat zodanig opgeschreven dat de lezer er met een meanderende cadans in meegevoerd wordt.

Het boek verhaalt van de butler die op aandringen van zijn nieuwe werkgever voor zijn plezier een autotocht zal maken. Men merkt direct aan zijn gedachten dat het idee alleen al hem tegenstaat. Hij is immers gewend altijd klaar te staan voor de bewoners van het vooraanstaande Darlington Hall (hier wordt de connectie met Downton Abbey snel gelegd).
Toch vindt hij een doel voor deze tocht, namelijk het bezoeken van een eerdere huishoudster, juffrouw Kenton. Het blijkt dat ze een wispelturige werkrelatie hebben gehad, waarin Stevens niet altijd goed wist hoe met Kenton om te gaan.

Aangezien de vertelvorm vanuit Stevens is, krijg je vanzelfsprekend een vertekend beeld van bepaalde situaties en zijn relaties met personen. Aan de ene kant spelen bij hem de vragen ‘Wat is waardigheid?’ en ‘Wat is een groot butler?’ een rol, aan de andere kant blijkt de grote butler vrij ongevoelig voor familiale zaken. Ook is hij goed in het opblazen van futiele gebeurtenissen en spreekt hij over ‘grote wendingen’.
Nadat alle ooit gedane zaken gedurende de reis zijn overdacht en met enkele mensen is gefilosofeerd, vraagt de lezer zich meer dan de butler af of zijn leven met één invoelende zin toch anders had kunnen zijn.

Dat een schrijver een dergelijk rustig verhaal zo prachtig kan opschrijven, met rijk taalgebruik, verdient een goede waardering. De plank met Ishiguro mag snel aangevuld worden!