Vampierloos twilight in een magisch Rusland

Leigh Bardugo bestormde de New York Times bestseller lijst met de titel Shadow and Bone. Nu is het eerste boek van De Grisha-reeks uitgebracht in het Nederlands onder de titel Schim en Schaduw, deel twee, Dreiging en Duisternis, is inmiddels ook uit. Het is een verhaal over een jongedame die naast zichzelf ook haar kracht ontdekt in een wereld met zowel een magisch als een Russisch tintje. Er is een tumblr-account met afbeeldingen waaruit Bardugo inspiratie haalde voor haar boek en de serie heeft zijn eigen hashtag (#DeGrisha). Van alle platforms wordt gebruik gemaakt om deze wereld naar de onze te brengen en de verschillende media zijn leuk om in rond te neuzen.

Het boek begint bij de vroege jeugd van Alina, een onopvallend weeskind dat, samen met de mollige jongen Mal, opgroeit in het huishouden van een graaf. Dan springt het verhaal vooruit, beiden zitten nu in het leger en Mal is opgegroeid tot een knappe jongeman. Alina is een wat ziekelijke en magere jongedame en ze onderdrukt haar gevoelens voor haar jeugdvriend. Dan moeten ze de Schaduwvlakte oversteken en als Mal dreigt zijn leven te verliezen, openbaart Alina’s gave zich. Ze is een Lichtbrenger.
De vaart zit er goed in, de sarcastische humor van de hoofdpersoon maakt haar een geloofwaardige tiener. Het duurt niet lang of je wordt meegesleept in haar snelle avontuur. Nadat haar kracht zich liet zien op de Schaduwvlakte, wordt Alina door de Duisterling - de leider van de Grisha - afgevoerd naar een veilige locatie en begint haar training tot Grisha. De Duisterling, zo wordt gefluisterd, is onsterfelijk. Hij is knap, mysterieus en een machtig man. Alina leert ook zijn kwetsbare kant kennen en wordt verliefd. Deze driehoeksverhouding komt Twilight-liefhebbers waarschijnlijk bekend voor: Een knappe jeugdvriend, een mysterieuze onsterfelijke en een meisje dat niet wil opvallen maar dat toch doet. Alina blijft gelukkig niet het hele boek een onzeker tienermeisje, ze ontwikkelt karakter en wilskracht.

Voor de sfeer leunt het boek zwaar op Russische elementen, tenminste, dat beweert de auteur zelf in het bijgevoegde interview achterin het boek. Deze Russische invloeden reiken echter niet voorbij enkele, vaak onuitspreekbare, namen. En dat terwijl Rusland een rijk historisch verleden heeft om uit te putten. De koning wordt bijvoorbeeld soms aangesproken met ‘moi tsar’ maar is verder gewoon ‘de koning’. Juist dat rijke tsarenverleden had zich uitstekend geleend voor uitdieping van de cultuur in het boek. Bardugo’s fouten in de interpretatie van de Russische taal en gewoonten zijn in verschillende blogs/reviews uitgespeld maar voor de meeste lezers niet storend.
Het plot draait om het vernietigen van de Schaduwvlakte. Alina kan haar Grishakracht verveelvoudigen door een Versterker te verdienen. Door de voorbeelden van Versterkers zullen de meeste lezers aannemen dat een Grisha het verdient door een magisch dier te doden. Alina jaagt op een magisch hert maar is niet degene die het dier dood of het gewei - waar een ketting van gemaakt wordt - bewerkt. Als ze de ketting om krijgt, worden haar krachten wel degelijk versterkt, het boek fietst er overheen hoe ze hem dan 'verdiend' heeft. Daarnaast maakt de ketting haar krachten onderhevig aan de wil van de Duisterling, waarom dit zo is, blijft onduidelijk. In beide gevallen had wat meer informatie het plot kunnen versterken, nu voelt het wat gehaast.

Om Bardugo in één adem te noemen met J.R.R. Tolkien en G.R.R Martin (zoals op de achterzijde van het boek) is wat vroeg. Het plot is daarvoor niet origineel genoeg en haar wereld heeft beduidend minder vlees op de botten dan Midden-Aarde of Westeros. Schim en Schaduw is echter een geslaagd debuut en zal veel jongere lezers uren bezig houden. Ook voor volwassenen is het prima tijdverdrijf vol spanning en bijtende humor.