Haastklus gered door sterke verhalen

“Als dit zo doorgaat” is een respectabele poging om via de literatuur te reflecteren op een steeds populistischer klimaat. Ruim twintig auteurs geven hun versie van een dystopie die dichter bij is dan we denken. Samensteller en auteur Auke Hulst heeft zijn collega’s en zichzelf bijzonder weinig tijd gegund: binnen enkele weken moesten alle bijdragen persklaar zijn.
Dit ging enigszins ten koste van de redactie, die hier en daar slordig is: een vergeten voegwoord, een verkeerd betrekkelijk voornaamwoord, een enkele anakoloet ("Hij staat er stokstijf bij terwijl hij eruit ziet alsof hij wel zou willen bewegen maar het niet durft of omdat het niet mag, wat vaak hetzelfde is." – uit: Jaques d’Or).
Het lijkt flauw om bij dit initiatief over stilistische onvolkomenheden te klagen, toch hindert het de leeservaring.

In verschillende verhalen duikt de meeuw op, oorspronkelijk symbool voor vrijheid, maar tegenwoordig vooral bekend als het logo van Wilders’ PVV. Een aantal auteurs heeft dan ook de (dreigende) opkomst van Wilders als vertrekpunt genomen van hun sombere toekomstvertelling. In sommige verhalen ligt dit er te dik bovenop; een wat meer abstracte benadering van het thema was te verkiezen geweest.

De kwaliteit van de verhalen is wisselend. Het schiet heen en weer tussen wat zwakkere verhalen, een te veel voor de hand liggende parabel, een cryptische poëtische bijdrage en sterk proza. Gelukkig overheersen de mooie verhalen.

Zo brengt (Thomas) Heerma van Voss zijn hoofdpersoon op prangende wijze in een invoelbaar gewetensconflict. Amatmoekrim leverde een ontroerend verhaal af vanuit het perspectief van een vroeg wijs geworden jongetje. Van den Berg beschreef met veel vaart een felrealistische hedendaagse razzia. Van Mersbergen schreef een aangrijpend verhaal over een man die verplicht zal emigreren en daarbij uitgeleide wordt gedaan door zijn voetbalteam, dat zich ook met de situatie geen raad weet.

“Als dit zo doorgaat” is als de geijkte doos bonbons. Lees liever niet alle verhalen achter elkaar; dat is te veel inééns. Beter is het, één hoofdstuk per dag te lezen. Om dan aan het eind verrast te worden met een ijzersterk verhaal van initiatiefnemer Auke Hulst dat de lezer dankzij een ogenschijnlijk happy end, vertwijfeld achterlaat.
De sterke verhalen redden de bundel en mede door de urgentie van het thema valt de beoordeling positief uit.