Heftig maar de moeite waard om te lezen

Recensie “Een van ons” van Asne Seierstadt – januari 2015
Noorwegen: een van de landen met de laagste moordcijfers ter wereld. Veel jongeren hebben nog nooit een geweer horen afgaan. Degenen die daar op 22 juli 2011 wel mee werden geconfronteerd, kunnen het niet allemaal meer navertellen. 77 mensen kwamen om op het eiland Utøya. Asne Seierstadt woonde de rechtszaak tegen dader Anders Breivik bij en luisterde naar de ooggetuigen, artsen, politie, advocaten, psychiaters en de familie van de dader en de slachtoffers. Hoe zijn ze geworden wie ze zijn, of waren?

Cover; Op de cover zie je Breivik afgebeeld staan, weliswaar niet met zijn gezicht naar de camera. Dit heeft de auteur expres gedaan denk ik en ik ben er zeker van dat Breivik dit niet leuk zal vinden. Er zijn ook krassen gemaakt doorheen zijn gezicht tot schouders toe, ook dit is veel betekend. De titel is in knalrode letters en wederom kunnen we ons zelf afvragen waar het op slaat. De titel heeft verscheidene betekenissen en je kunt het zelf interpreteren wat je ervan denkt/maakt. Ik geef deze cover 8 punten.

Dit boek bestaat uit 3 delen:
Het eerste deel vertelt het leven van de dader zelf en we volgen ook families, hun geboorte, hun jeugd tot op de dag van 22 juli 2011.
Het tweede luik verteld over de rechtszaak en wat die allemaal inhoudt en dit in een tijdspanne van 10 weken.
Het derde deel vertelt hoe het erna is voor de families en de dader.
Anders Breivik wordt geboren op 13 februari 1979. Zijn ouders zijn nog niet lang getrouwd. Vader Jens is een diplomaat en als Anders 6 maanden is vertrekken zijn ouders naar Londen. Zijn moeder kan het daar niet vinden en vertrekt met Anders en zijn halfzus Elisabeth terug naar Noorwegen. Ze vraagt de echtscheiding aan. Anders wordt een klitterig, zeurderige peuter en zijn moeder kan er geen handen aan uitsteken. Anders slaat ook zijn moeder en halfzusje en ontwikkelt een raar gedrag. Zijn vader is uit het beeld verdwenen. Hij zou zijn vader pas terug zien als hij vier en een half jaar oud is. Zijn stiefmoeder is wel op hem gesteld. In 1983 verhuizen ze weer en in de buurt wordt hij bestempeld als agressief op een gemene manier. De buren vinden dat zowel Anders als zijn moeder zich raar gedragen. Op een bepaald moment komt er zelfs de kinderbescherming aan te pas.
Op school was hij een middenmoot, zowel in het basis- als middelbaar onderwijs. Hij heeft dan een hechte vriendschap met Ahmed, een jongen uit Pakistaan.
In 1992 is hij een puber en gaat naar de onderbouw van de middelbare school. Hij noemt zichzelf ‘Morg’ en wordt uitgesproken als ‘Morgue’ wat betekent een lijkenhuisje. Het is de tijd van de hip-hop muziek en graffiti. Anders wil er volledig bij horen, meer zelfs, hij wil bovenaan de ladder staan in het leventje van de graffiti spuiters. In die tijd vindt hij dat de buitenlanders helden zijn en hij voelt zich meer op zijn gemak bij de “bruinkoppen”.
2003 – hij ondergaat plastische chirurgie, weg met die knobbel op zijn neus! Hij wordt vicevoorzitter van de Fremskrittsparti van de plaatselijke afdeling in Oslo. Hij verlaat school en richt zelf een bedrijfje op. Hij speculeert ook met aandelen wat hem een flinke duit opbrengt. Hij noemt zich nu Anders Behring i.p.v. Breivik. Hij heeft nu ook een firma opgericht met een dubieus handeltje. Als de partij hem niet genoeg benaderd stapt hij eruit.
Na elf jaar telefoneert Anders nog eens met zijn vader, hij mistte zijn vader enorm bij tijden en vertelt hem dat zijn leven op rolletjes loopt. Ze zeggen dat ze contact zullen houden maar Anders zal nooit meer naar zijn vader bellen. Hij wilde gewoon dat zijn vader hem werkelijk zag staan, als hij iets groots zou doen bijvoorbeeld. Hij wilde zo graag dat zijn vader trots was op hem.
Na een tijd gaat hij terug bij zijn moeder wonen omdat hij geldtekort heeft. Het grootste deel van zijn geld zit in aandelen die door een handelsverbod waren getroffen. Hij verzorgd zichzelf niet meer en begint zijn vrienden te vermijden. Hij raakt verslaafd aan ‘World of Warcraft’, dit spel nam hem zo in beslag dat het uiteindelijk 5 jaar zou duren dat hij zo op zijn kamer leefde. Zijn moeder zeurt en zegt dat hij een baan moet gaan zoeken en een vriendin.
2008 – Anders houdt geschriften bij over de islamisering in Europa, het is belangrijk voor hem. Hij is ook woest op de Arbeiderspartij want die hebben volgens hem het land kapot gemaakt. Hij zit nu fulltime op het internet dingen te zoeken die over dit onderwerp gaan.
In 2009 begint hij zijn boek te schrijven: “ 2083 – A European Declaration of Indepence”. Hij schrijft dit onder de naam Andrew Berwick. Hij schrijft dat de meeste Europeanen terug kijken naar de jaren ’50 als een fijne tijd. Hij geeft de schuld aan de politieke correctheid dat het misging met Europa. Hij is heel fel gekant tegen de moslims en de sharia, tegen het geweld dat door moslims wordt begaan. Dit boek telt 1500 bladzijden en is een echte oorlogsverklaring. Hij kopieert veel dingen van andere websites e.a. maar het laatste deel komt van hemzelf, hij noemt het zijn manifest, zijn testament.
2010 – Hij huurt een boerderij ver van Oslo vandaan waar hij al zijn spullen koopt zoals kunstmest om zijn bom te bouwen. Hij koopt nog allerlei andere dingen en let daar bij op dat dat hij voor alles een verklaring heeft mocht de politie hem iets komen vragen. Zo koopt hij dingen op het internet, bij apothekers en altijd op verschillende plaatsen. Hij koopt ook veel dingen in de maand december omdat er weinig controle is op pakketten wegens overbelasting van de kerstcadeaus. Zijn buren vinden hem een rare snuiter, des te meer omdat hij niets doet op de boerderij maar ze gaan er verder niet op in en contacteren ook geen politie.
2011 – In februari wordt hij 32 jaar oud. Naast zijn boek begint hij nu ook een film in elkaar te steken. Zijn gewicht neemt nu ook toe, zijn stemmingen wisselen. De steroïden beïnvloeden zowel zijn spieren als zijn psyche. Door de steroïden is hij ook agressiever geworden, dat effect wil hij ook graag hebben op het moment dat het nodig is want het onderdrukt zijn angst. Hij vindt het ook zeer vervelend dat geburen zomaar op zijn erf komen en stoort er zich geweldig aan. Verschillende dingen mislukken ook met het maken van de bom en hij zoekt naarstig naar een oplossing. Hij vindt van zichzelf dat hij er goed uit ziet, in die streek wonen vooral onverfijnde ongecultiveerde mensen.
Juli 2011 – Breivik stuurt zijn manifest en filmpje door naar 8000 e-mail adressen die hij in de loop van de jaren heeft verzameld.
Op 22 juli om 15u15 parkeert hij zijn bestelwagen aan het gebouw van Justitie en ook waar de premier gehuisvest is. Om 15u25 ontploft de bom en er worden direct 8 mensen gedood. Alles werd ofwel het gebouw in geblazen of naar buiten. Door de drukgolf liggen er nu doden en gewonden op straat. In de chaos die er daarna volgt wordt het al snel duidelijk dat de politiediensten niet op elkaar zijn afgestemd. Een getuige die Breivik heeft gezien belt naar de politie met de nodige informatie maar met deze info wordt er niet direct iets gedaan en zo gaat kostbare tijd verloren. Tegen dan is de vogel allang gaan vliegen. Na een uur en achttien minuten werd er pas een nationaal alarm afgekondigd.
Op dat moment staat Breivik al aan de kade om de oversteek te maken naar Utøya. Het is nu 17u00 en hij geeft zich uit als politieman. Op Utøya is iedereen al op de hoogte van de bom in Oslo. Samen met de kapitein van de boot en een paar anderen begeeft hij zich naar het eiland. Op het eiland gekomen begint hij zijn plan uit te voeren om zoveel mogelijk mensen te vermoorden.
Om 17u24 kwam de eerste melding binnen dat er werd geschoten op het eiland. Er heerste paniek en chaos op het eiland en iedereen liep naar de randen van het eiland. Alle kinderen die naar binnen waren gelopen in een gebouw zaten als ratten in een val!! Ook hier weer triestig te melden dat de communicatie tussen de politiediensten spaak liep. Minuten gaan verloren terwijl Breivik per minuut een kind vermoordt. Breivik mikt vooral op de rug en dan het hoofd. Sommigen krijgen zelfs meerdere kogels zodat hij zeker is dat ze dood zijn. Gruwelijke verminkingen alsof één kogel nog niet voldoende is!! Hij is uiterst kalm en zeer beheerst. Uiteindelijk komt de speciale eenheid van de Delta om 18u27 op het eiland. Er waren toen al meer dan twee uren verstreken sinds de veiligheidsbeambten in Oslo melding hadden gemaakt van Breivik en het uniform dat hij aan heeft. Breivik zelf heeft dan al twee maal naar de politie gebeld. Hij wil dat zijn plan slaagt en dit bestaat uit drie fases: het manifest, zijn bom in Oslo en het eiland Utøya en de rechtszaak. Hij geeft zich over aan de politie omdat hij niet wil gedood worden anders mist hij zijn rechtszaak. Tegen de politie zegt hij “Ik heb het niet op jullie gemunt. Ik zie jullie als mijn broeders”. Hij is uiterst kalm en zegt dat hij alleen heeft gehandeld.
De ouders die nu via de media en hun kinderen zelf op de hoogte zijn gebracht zijn in volle paniek want er stroomt weinig informatie binnen. Degenen die het zelf overleefd hebben bellen zelf naar hun ouders.
Breivik zelf wordt nu vast gehouden op het eiland. Hem naar Oslo brengen zou teveel tijd in beslag nemen nu. Hij vertelt dat hij commandant is van de Knights Templar. Hij stelt eisen, zijn operatie is voor 100% geslaagd daarom geeft hij zichzelf over. Hij komt over als een klein kind als hij een klein schrammetje opmerkt aan zijn vinger. Hij moet direct verzorgd worden! De volgende ochtend om 4u00 wordt het verhoor afgesloten en brengen ze hem naar het hoofdbureau in Oslo.
Voor de ouders begint de nachtmerrie, wie is dood en wie heeft het overleefd. Ze worden samen gebracht in een hotel en daar worden de kenmerken van de kinderen afgeroepen die in het ziekenhuis liggen. Alle ouders moesten de kenmerken van hun kinderen opschrijven zodat men te weten kon komen of hij / zij gewond of dood was.
Breivik heeft ondertussen een advocaat die hij zelf heeft aangewezen en de verhoren worden verder gezet. Hij is vooral bezig met zijn eisenpakket. Hij weigert voort de doen vooraleer hij er zeker van is dat zijn eisen worden ingewilligd. Hij eiste zelfs het ontslag van de regering.
De doden en gewonden zijn nu geteld: een trieste balans van 85 doden !! 77 kinderen vermoordt op Utøya en 8 mensen gedood door de bom in het centrum van Oslo.
Noorwegen is in diepe rouw en op zondag zit de Domkerk dan ook overvol, nog eens zoveel mensen staan op straat. Op maandag komt er een mensenmassa samen en allen hebben een roos in hun hand.
Het proces duurt van april tot augustus 2012. Hier worden alle doden besproken: naam, leeftijd, foto’s, verslagen van de pathologen-anatomen, de verminkingen … Psychiaters, politie en overlevenden komen getuigen. Een ding staat vast: hij is een narcist en zal dat voor de rest van zijn leven zo blijven. Hij zal alleen geen aandacht meer krijgen die hij wil in de gevangenis, waar hij zo op rekent.
Het laatste deel in het boek vertelt hoe de families nu zijn, hoe ze omgaan met hun verdriet en hoe ze zich aan elkaar vastklampen en vooral wat ze hebben moeten doorstaan. Ook hoe het nu gesteld is met Breivik en zijn moeder maar daar zullen niet veel mensen van wakker liggen denk ik.

In dit boek wordt ook het verhaal vertelt van een Noors gezin en een gezin dat uit Irak moest vluchten omwille van Sadam Hoessein. Dit zijn ook hun levensverhalen die hier worden verteld. Van hun geboorte, hun prille jeugd en hoe zij politiek actief worden bij de jongeren afdeling van de AUF ( socialistische partij). Hoe ze zijn opgegroeid, hun waarden en hun vriendschappen en hoe ze zich hebben ingezet voor de Noorse maatschappij. Zij keken zoals vele andere jongeren enorm uit naar het jaarlijkse zomerkamp van de partij. Er komen dingen aan bod zoals hun vriendschappen met andere jongeren en hun gezamenlijke interesses voor de politiek. Deze verhaallijnen zijn op een mooie manier ingeweven en lopen simultaan met Breivik zijn leven.
De auteur heeft in dit boek alles vermeld wat er moest verteld worden. Ook heeft zij van de families toestemming gekregen om hen te vernoemen en om hun verhaal in dit boek te vermelden. Respect voor de families zou ik zeggen. Ze heeft andere jongeren ook een naam gegeven ook al komen ze maar eventjes voor in het boek. Ze heeft niets terzijde gelaten en haar verhaal is heftig maar tegelijkertijd ook interessant om het geheel te kunnen begrijpen. Ze geeft een totaal beeld van de grootste moordenaar van het land weer. Ook zijn relatie tussen hem en zijn moeder wordt goed weergegeven.
Je weet ook wat er gaat volgen als je aan de hoofstukken komt van de bom tot aan de moordpartij in Utøya. Deze zijn echt verschrikkelijk, ik heb het toen ook gevolgd op televisie en in de kranten maar dit weergeeft toch totaal iets anders als je dan leest wat voor verminkingen hij die kinderen heeft aangedaan. Ik zelf ben op internet gaan zoeken naar verscheidene namen van de jongeren om er een gezicht te kunnen opplakken, ik wou dit absoluut met mijn eigen ogen zien wat voor stralende en mooie kinderen dit waren. Ook ben ik er eentje gaan opzoeken die heel zwaar verminkt is maar die nu een ‘normaal’ leven leidt in hoeverre je het nog normaal kunt noemen. Dit boek is heel pakkend maar oh zo interessant om te lezen.
Noorwegen was een land dat in diepe rouw was maar ze hebben veel uit hun fouten geleerd en zaken waar ze nu heel goed voor moeten opletten.
Zelfs nu hij in de gevangenis zit meent hij nog te denken dat hij special eisen kan stellen. Deze massamoordenaar heeft 21 jaar gekregen in de gevangenis maar hij zal nooit meer vrijkomen en nogal goed ook.
Het mooie van dit boek is ook dat de auteur geen geld wilt voor dit boek. De opbrengst gaat naar goede doelen die de nabestaanden van de slachtoffers zelf mogen kiezen.
Heel mooi weergegeven met alle respect voor de families en nabestaanden, een boek dat je treft tot in je ziel en waar je nog lang over nadenkt van het hoe en waarom. Ook mooi omdat je een inzicht krijgt van verschillende families en ook omdat dit boek dan niet alleen Breivik vermeldt, hij moet dit delen met andere families en jongeren, de focus is niet alleen op hem gericht (iets waar hij ook over zal balen).
Dit boek krijgt 4 sterren.

Genre: Literaire non-fictie algemeen
Uitgever: De Geus
ISBN: 9789044526004
Uitvoering: paperback
Aantal pagina’s: 544
Uitgave: oktober 2014


Åsne Seierstad (Noorwegen, 1970) was correspondente in Rusland, China, Kosovo, Tsjetsjenië, Afghanistan en Irak. Ze vertrok in maart 2003 naar Bagdad en versloeg daar de oorlog voor de Scandinavische, Duitse en Nederlandse pers. In Nederland werd ze bekend met haar reportages vanuit Irak voor NOVA en haar artikelen voor Trouw. De Geus publiceerde met succes haar internationale bestseller De boekhandelaar van Kaboel. Voor haar journalistieke werk ontving ze diverse prijzen. Een van ons is het eerste boek dat ze over Noorwegen schreef.