Vermakelijk kostuumdrama met een knipoog naar de klassieke Russische roman

‘Lyssa’ is de debuutroman van Tom Hofland. Het verhaal speelt zich af in 1877 in het fictieve Mestopes, de hoofdstad van een Europees imperium dat sterk doet denken aan het Oostenrijks-Hongaarse rijk. De jonge luitenant Gaspar Szabó, die zich meer interesseert voor een leven als schrijver dan als soldaat, ontmoet op zomerverlof in de stad Lyssa, de vrouw van de rijke intellectueel Viktor Boktani. Hij is direct onder de indruk van deze levendige dame en zij nodigt hem al snel uit voor een picknick op haar indrukwekkende landgoed. In eerste instantie hangt er een sluier van geheimzinnigheid rond haar illustere en schuwe echtgenoot, maar al snel blijkt dat wel mee te vallen en Victor en Gaspar worden vrienden. Ondertussen heerst er een “ziekte die van mensen beesten maakt” en dood en verderf zaait onder mens en dier. Hoe zal dit de levens van de hoofdpersonen raken, is dan ook een vraag die de lezer flink bezighoudt.
Het verhaal bevat veel elementen uit klassieke negentiende eeuwse romans. Zo doet: “Ik schrik op: huilt ze? Heb ik mij zo opdringerig opgesteld dat ik als een bedreiging overkom? Zij moet heel zwakke zenuwen hebben.” wel wat denken aan Mother Bennet en haar poor nerves uit ‘Pride and Prejudice’ van Jane Austen. En : “Zou het niet heel goed kunnen dat ik met een van de gevaarlijkste mensen van het rijk te maken heb? Zeventien duels heeft hij op zijn naam staan [...]” weer sterk refereert aan de Russische romans van Tolstoi en Dostojevski. Menig argument (tussen mannen) werd in het vroegmoderne Europa beslecht door middel van een duel, een vorm van geciviliseerd geweld dat uitermate populair was bij schrijvers en dichters. Zo overleed de Russische poëet Poesjkin, waarvan een fragment uit ‘Jevgeni Onegin’ is opgenomen voorin het boek, aan de gevolgen van zijn 27ste duel! De driehoeksverhouding tussen de hoofdpersonen en het dilemma liefde of vriendschap zijn ook thema’s die vaak terugkeren in de klassieke Russische literatuur en de vergelijkingen met ‘Anna Karenina’ zullen waarschijnlijk niet lang op zich laten wachten.
De schrijfstijl van Hofland is netjes en beschaafd, soms een tikkeltje afstandelijk, maar ook weer niet zo archaïsch dat een moderne lezer zich moet aanpassen aan negentiende eeuws woordgebruik. Het verhaal wordt in het begin vlot opgebouwd, waarna het in een traag voortkabbelend midden toch wat saaie momenten kent, om daarna op het einde weer in een stroomversnelling te raken.
‘Lysa’ leest, ondanks wat haperingen in het verteltempo, toch vrij vlot en prettig. Het is weliswaar geen vernieuwende of diepgaande psychologische roman, maar biedt, zeker voor de liefhebbers van het kostuumdrama, rechttoe rechtaan een vermakelijke leeservaring.