Heel overtuigend, haarscherp en aangrijpend

'Ik heet geen Miriam' las ik, oa met de slecht vertaalde titel van dit boek indachtig, in het Zweeds. En hoe dit boek me aangreep! Het verhaal gaat over Miriam Adolfsson, die oorspronkelijk onder de naam Malika door het leven gaat. Op haar 85ste woont ze in het welvarende, gemoedelijke stadje Nässjö in Zweden waar ze haar verjaardag viert met het gezin van haar zoon Thomas. Voor haar kleindochter Camilla vertelt ze, nadat ze al haar moed heeft samengeraapt, eindelijk wat ze allemaal in haar leven heeft meegemaakt.
Als klein meisje, Malika, beleeft ze maar enkele korte gelukkige levensjaren in een klein dorp ergens in Beieren, waar haar grootvader een groot huis heeft en waar ze met heel wat van haar familieleden samen woont. Dan wordt ze door een plotse inval van de Kripo samen met haar kleine broertje en nichtje, gescheiden van haar familie waarna ze achtereenvolgens van een katholiek kinderhuis naar de concentratiekampen Auschwitz en Ravensbrück wordt gevoerd. Ze verliest haar kleine broertje, Didi, onder haar tijd in Auschwitz aan de gevolgen van de verschrikkelijke experimenten van Dr Mengele. Onder het transport naar Ravensbrück verwisselt ze haar kapotte kleed met dat van een dood joods meisje, en sindsdien gaat ze onder de naam Miriam Goldberg door het leven.
'Zigeuners, je weet toch hoe ze zijn.' Steeds opnieuw wordt ze herinnerd aan de onderdrukking en minachting van haar oorspronkelijke roots, óók in het naoorlogse Zweden. Daarom beslist ze om deze roots nooit meer te erkennen tegenover iemand anders... De herinneringen aan haar eigen familie, en haar gestorven broertje, tracht ze zo veel mogelijk te onderdrukken om gewoon al te kunnen overleven, met heel wat schuldgevoelens tot gevolg. Haar leven is tenslotte gebouwd op een leugen...
Met de 'witte bussen', een reddingsactie voor Scandinavische en andere gevangenen door graaf Folke Bernadotte op het einde van de tweede wereldoorlog, wordt ze dan uiteindelijk naar Zweden gevoerd.
De schilderingen van de verschrikkingen in de concentratiekampen, de dood van haar broertje en haar familie, de onderlinge verschillen tussen de gevangenen, het gevecht op leven en dood kruipen onder je huid. Miriam/Malika draagt al deze verschrikkelijke ervaringen met zich mee zonder dat ze er met iemand uit haar omgeving wil/kan over praten.
De schrijfster, Majgull Axelsson, heeft een prachtige roman geschreven aan de hand van heel wat teruggevonden achtergrondinformatie uit de oorlogstijd en herinneringen van overlevenden uit de concentratiekampen. Haarscherp is haar psychologie, overtuigend en aangrijpend haar vertelkunst. Dit is een verhaal dat we ons ook in deze tijd steeds voor ogen moeten houden!