Laconiek lichtvoetig lachende leegte

Ik hou wel van Echenoz, vooral van zijn latere werk, maar ook van boekjes als "Meer" en het nog niet vertaalde "Les grandes blondes" waarin hij de spionageroman parodieert en ons treurig laat glimlachen om dolende en voortklungelende zielen. Ook "De spionne" is zo'n parodie op de spionageroman, met een opmerkelijk ingenieuze plot, maar ook met ronduit idiote plotwendingen die door de verteller openlijk bespot worden met zinnen als: "Dat kan onwaarschijnlijk overkomen in een land zo vol controle, maar ik kan het ook niet helpen dat het allemaal zo is gebeurd". Dat laatste is meteen een karakteristiek voorbeeld van Echenoz laconieke en lichtvoetige humor. Alleen Echenoz komt op het idee om van een zwaar bewaakt militair niemandsland tussen Noord- Korea en Zuid-Korea te zeggen: "qua ondoordringbaarheid was daarmee vergeleken de Berlijnse Muur maar een lief zeefje". En ook alle andere zinnen in dit boek hebben die laconieke en lichtvoetige toon, die steeds een glimlach oproept, ook als ze gaan over acuut militair gevaar of zelfs brute marteling en gewelddadige dood.

Tegelijk is die laconieke lichtvoetige humor voor mij meer dan alleen oppervlakkige pret. Het is namelijk ook een alles doordrenkende relativering die alle gewicht ontneemt aan de lotgevallen en zieleroerselen van de toch al behoorlijk dolende personages, en door die gewichtloosheid wordt hun doelloos dolen en hun ontworteldheid juist extra voelbaar. Dat wordt nog verhevigd door het parodistische karakter van dit boek: niets in het verhaal is echt serieus, ook brute moord of acuut gevaar wordt zo laconiek beschreven dat je als lezer het gevoel krijgt dat zelfs dat er niet toe doet, en elke aan normale spionageromans eigen spanning en heroïek mondt bij Echenoz uit in bijna clowneske anticlimax.

Ik heb weer behoorlijk genoten van Echenoz' soepele stijl, en bij elke zin heb ik geglimlacht of gegrinnikt. Maar wel met weemoed, want lachen bij Echenoz is voor mij ook lachen om de leegte, of door te lachen een verhouding zoeken met die leegte.