Postume rehabilitatie

Altijd is aangenomen dat Oranjedoelman Wim Landman de eerste Nederlandse profvoetballer was die ooit werd omgekocht. Jan D. Swart twijfelde en deed onderzoek naar de eerste matchfixingzaak in het Nederlandse voetbal.
Vandaag de dag kijken we niet raar op als bij sportwedstrijden het woord matchfixing in de mond wordt genomen. In 2009 deed de KNVB nog een groot onderzoek naar omkoping in het betaald voetbal door Aziatische goksyndicaten. In 1956 was dat nog anders: in dat jaar begint een matchfixingschandaal als een onschuldig opgevat plan, beraamd in een buurtcafé.
In mei 1956 rijden vier BBV-supporters van Den Bosch naar Rotterdam met de bedoeling Landman, de doelman van Scheveningen Holland Sport (SHS), om te kopen. BVV moet winnen van SHS om uitzicht te houden op promotie. Landman neemt de envelop met inhoud in ontvangst en speelt de volgende dag een belabberde wedstrijd. Drie jaar later doet een klokkenluider een boekje open over deze affaire, waarna de KNVB een onderzoek instelt. Uiteindelijk schorst de voetbalbond twaalf mannen: Landman, drie van de vier omkopers, de klokkenluider uit Den Bosch en zeven bestuursleden van BVV, van wie er een zo schrikt dat hij in verband wordt gebracht met deze zaak, dat hij na twee herseninfarcten overlijdt.

Het onderzoek dat Swart heeft verricht voor Het drama Wim Landman werpt een heel ander licht op de zaak. Hij reconstrueert dat Landman de envelop direct na de wedstrijd heeft teruggegeven aan de omkopers. Ook de KNVB heeft nooit kunnen bewijzen dat Landman daadwerkelijk is omgekocht; de schorsing is uiteindelijk uitgesproken voor het verzwijgen van een poging tot omkoping. De gevolgen voor Landman zelf zijn catastrofaal. Hij verliest zijn baan, verspeelt zijn beide huwelijken en besluit ten slotte in 1975 een einde aan zijn leven te maken.
Vijftig jaar na de bewuste wedstrijd weet Swart nog veel mensen te ondervragen die dicht bij Landman stonden. Medespelers, bewonderaars, journalisten en ook zijn ex-vrouw laten hun licht schijnen over de affaire. Swart bedrijft echter geen onderzoeksjournalistiek waarbij de uitkomst tot het einde van het boek onbekend is. In het eerste hoofdstuk wordt fijntjes uit de doeken gedaan wat er zich heeft gespeeld in de affaire Landman. Je krijgt door de reconstructie vooral een inkijkje in hoe het er in de begintijd van het betaald voetbal in Nederland aan toeging. Een tijd waarin ballen nog zonder handschoenen uit het doel werden gehouden en waarin we Wim Landman vooral herinneren in de woorden van Toon Hermans: ‘een kunstenaarsdoelman met dropkicks via het spoorboekje.’