Foto's vertellen een verhaal

Vanaf het moment dat Joop van Riessen als hoofdcommissaris van de Amsterdamse politie in 2004 met pensioen is gegaan, is hij beginnen te schrijven. Dit resulteerde onder meer in een aantal thrillers. Zijn nieuwste boek Plaats delict is geen thriller, maar geeft een inkijkje in het werk van politiefotografen en het erop volgende politieonderzoek.  

Na een opleiding voor hogere politieambtenaar werd Van Riessen in 1965 aangesteld als inspecteur bij de Amsterdamse gemeentepolitie. In 1974 werd hij bevorderd tot hoofdinspecteur, in 1983 tot commissaris en in 1990 tot hoofdcommissaris. Van Riessen was geen rechercheur, zoals Appie Baantjer. Rechercheurs hebben ervaring met gevallen van moord en doodslag. Van Riessen zat dicht op het beleid in de zogenoemde 'driehoek', een overleg tussen burgemeester, hoofdofficier en hoofdcommissaris van politie.  

Plaats delict is een verzameling foto's van 'crime scenes', waarbij Van Riessen toelicht wat de achtergrond van elke foto is. Het boek bevat 32 foto's en dus even zovele toelichtingen. Er zijn oude foto's bij, daterend uit de jaren zestig toen Van Riessen bij de Amsterdamse politie aan het werk ging en meer recente foto's. Afhankelijk van de leeftijd van de lezer zijn de geselecteerde 'cases' erg of helemaal niet bekend. Tot de meest, waarschijnlijk voor iedereen bekende, gevallen behoren de moord op Thomas van der Bijl in 2006 en de crash van Turkish Airlines bij Schiphol begin 2009.  

De meest recente foto is die van de 'strandrel' in augustus 2009, waarbij politieagenten op het strand bij Hoek van Holland schoten op feestgangers die de politie belaagden, waarna onderzocht werd of politieagenten hierdoor een misdrijf begaan hadden. Door het tonen van de romp van een mens, gefrommeld in een koffer, behoort deze foto tot de meest gruwelijke van de collectie. Van Riessen valt soms in herhaling. Zo komt hij enkele keren terug op de opkomst van de Chinese triades eind jaren zestig die zich bezig hielden met de smokkel en verkoop van heroïne. Het begint met de foto en het verhaal van de liquidatie van Chung Moon. Van Riessen belicht de Chinese triades opnieuw in 'Heroineslachtoffer' en in 'Verdachte met smokkelbroek'. Ook de activiteiten en liquidatie van Klaas Bruinsma komt de lezer meerdere malen tegen.  

Op verschillende momenten toont Van Riessen zijn onvrede met het vervolg dat justitie of de rechter aan het politiewerk geeft:

'De politie kon maar een klein deel van de verslaafde dieven en berovers oppakken, die daarna door justitie zo snel mogelijk weer werden losgelaten. Cynisme viert hoogtij.'

'De straffen voor geweldplegers waren over het algemeen licht.'

Zo nu en dan toont Van Riessen nostalgie: 'Wat was het toch schattig toen zo'n veertig jaar geleden de drugs nog door dames met smokkelbroeken werden binnengebracht in Amsterdam. Jammer, die tijd is echt voorbij.'   

Plaats delict is bepaald geen boek om vrolijk van te worden. Desondanks bevat het een foto en verhaal dat komisch is. Het gaat over de vermissing van een half miljoen gulden bij een bank. Een schoonmaakster bleek tijdens het schoonmaken van de kluis haar toezichthouder zo met haar achterste te kunnen afleiden dat ze haar schort met duizendjes kon vullen. Het geld leverde ze in bij haar Surinaamse vriend. Die was inmiddels verdwenen, waarna Van Riessen besluit met: 'In Paramaribo dook hij weer op. Daar richtte hij van dit geld de eerste busonderneming op. Een bijzondere manier van ontwikkelingshulp.'   

Het boek geeft inzicht in het werk van politiefotografen en van de opsporing. Natuurlijk bestaat er veel meer informatie over de gepresenteerde cases dan de korte toelichtingen bij de foto's. Als lezer ben je bij veel verhalen benieuwd naar achtergronden en de wijze waarop een zaak is opgelost. In dit boek is gekozen voor korte verhalen bij de foto's omdat de basis van het boek gebaseerd is op een rubriek die Van Riessen verzorgde voor het tijdschrift Koud bloed. Wellicht komt er ooit een versie met toelichtingen met meer diepgang.