Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Gestolen lichamen – gedwongen om gestolen land te bewerken

Paauw 02 januari 2017
Gestolen lichamen – gedwongen om gestolen land te bewerken

“. . op de plantages legden de opzichters de namen van de werkkrachten vast in kolommen kleinschrift. Elke naam vertegenwoordigde een stukje bezit, levend kapitaal, vleesgeworden winst”, mijmert Cora, geketend aan de ijzeren ringen in de bodem van de huifkar van de slavenjager, die weggelopen slaven opspoort en tegen een vorstelijke beloning terugbrengt naar de rechtmatige eigenaar. Als Cora elf is, staat zij er alleen voor: haar moeder laat midden in de nacht de katoenplantage achter zich.

Zij aan zij, overheid en slavenjager
Vernedering is wel de minste straf die slaven dagelijks te verduren hebben. Om het minste of geringste volgt er slaag. Met de zweep – ook Cora ontkomt er niet aan, evenmin aan verkrachting, een dagelijkse praktijk op de plantage, blijkt in De ondergrondse spoorweg. Wie vlucht, kan rekenen op een felle klopjacht, bijna altijd gevolgd door marteling tot de dood erop volgt. Of ophanging, waarbij elke slaaf toeschouwer moet zijn. Slechts een enkeling weet te ontkomen, meestal voor een korte tijd, op de huid gezeten door slavenjagers, die overal de autoriteiten aan hun zijde weten.

“Zij was geen mascotte die je meenam op reis, maar de stuwende kracht zelf. Hij zou het zonder haar nooit redden”, weet Caesar, die er bij Cora op aandringt met hem te vluchten. Zij redden het – voor even. En zij komen er achter dat er een blanke overheid is, die hen beschermt om hen te kunnen gebruiken als proefkonijnen.

Vanzelfsprekend en trefzeker
Colson Whitehead dompelt je onder in het leven van de slaven, dat hij meermaals als een bijna vanzelfsprekendheid beschrijft, ook al gruw je ervan. Hij stelt vast. Trefzeker, waardoor zijn notities er des te heftiger inhakken – notities die hij onderbreekt met effectief gedoseerde en beknopte tussenhoofdstukken. Zakelijk van karakter. Dat geeft zijn roman een intens en sprankelend karakter. Daarbij stipt de auteur ook de jacht op zwarten in Afrika aan en het transport van hen als slaven, opeengepakt en vastgeketend in het ruim van de schepen – al zullen tienduizenden van hen Amerika nooit bereiken.

Als altijd zijn er mensen die aan de rechtvaardige zijde van de geschiedenis staan: blanken die het slavenbestaan en de discriminatie verfoeien. Zij bieden ontsnapte slaven een onderduikadres en helpen hen aan een veilige woonplek – altijd in relatieve vrijheid, want de slavenjagers zijn overal.

Een klassieker
De hartverscheurende roman van Colson Whitehead beneemt je de adem en geeft een helder beeld van het slavenbestaan in zuiden van de Verenigde Staten. Tegelijkertijd maakt hij begrijpelijk waarom de zwarten in Amerika vandaag de dag te kampen hebben met rassendiscriminatie – even hardnekkig als verwerpelijk als zij is. Zijn soepel geschreven roman, onder meer gebaseerd op levensgeschiedenissen van voormalige slaven, is heftig – toch blijf je doorlezen. De ondergrondse spoorweg verdient het een klassieker te worden, net zoals De negerhut van oom Tom.
2

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Paauw