Indrukwekkend en de moeite waard maar doorgeslagen metaforen en taalgebruik

Het is 1976, december. New York maakt zich op voor het feest van het jaar maar gaat tegelijkertijd gebukt onder zware economische omstandigheden. In de massa van haar inwoners maken we kennis met een flink aantal personages. Wat hebben zij met elkaar gemeen? Het mannenkoppel Mercer Goodman en William Hamilton-Sweeney woont samen in de veronderstelling dat niemand echt weet hoe de vork aan de steel zit. Daarbij is er ook sprake van dat Mercer Afro-Amerikaan is en William van rijke, blanke, komaf. Mercer is leraar en William een vrijgevochten, aan drugs verslaafde, kunstenaar. Het stel heeft de nodige uitdagingen en geheimen wat hun relatie niet vergemakkelijkt. De familie van William is een van de oudste en rijkste in de regio. William is het zwarte schaap, trekt zich daar niets van aan en daarbij zijn eigen plan tot teleurstelling van zijn zus Regan die zelf ook in onmin leeft met haar familie. Dan is daar de onzekere 17 jarige Charlie, dolverliefd op Samantha die zich op haar beurt in de punkscene begeeft, de grenzen opzoekt en indirect, via via en onwetend, in de familiekringen van William terecht is gekomen. Charlie en Mercer horen op oudjaarsavond een bepaald moment het geluid van geknal. Niet wetende waar of wat dit is komen ze beiden op een onfortuinlijk moment op dezelfde plek samen waar Samantha wordt gevonden. Er is duidelijk sprake van een misdrijf en de twee worden, ieder op hun eigen manier, betrokken bij deze zaak. En op miraculeuze wijze is dit de aanleiding dat de levens van alle hoofdrolspelers in dit verhaal met elkaar verbonden raken.

“Stad in brand” is op zijn minst gezegd een indrukwekkend boekwerk geworden. Het is niet alleen buiten proporties qua aantal pagina’s maar ook de indeling is imposant te noemen. Buiten de reguliere verhaallijn zijn er diverse intermezzo’s in het boek verwerkt. O.a. in dagboekvorm en een soort tijdschrift/flyer vanuit de punkscene. Er zijn buiten de diverse invalshoeken qua personages ook veel locaties waar je als lezer mee naartoe wordt genomen. In het begin is het wat zoeken naar de onderlinge verhoudingen m.b.t. de karakters maar gaandeweg worden de lijnen wel duidelijker al blijft het opletten. Het is vanaf het begin behoorlijk veel wat je te verwerken krijgt en het tempo neigt geregeld naar langdradig. Het is niet altijd duidelijk in welke periode je je begeeft en dat vraagt soms voor om wat speurwerk. Wat erg sterk is neergezet is dat je jezelf haast in het New Yorkse van die jaren waant. De sfeer is goed weergegeven, de decadentie van de Hamilton-Sweeney’s is bijna tastbaar, het snobisme druipt er vanaf. Maar ook hun kwetsbaarheden en zwakke plekken komen aan bod. De passages die door de vader van William zijn geschreven komen in eerste instantie langdradig over, maar vinden later in het verhaal hun plek en verklaren veel over de keuzes van William. De armoede aan de andere kant is ook heel realistisch neergezet. De uitdagingen en het overleven is levensecht geportretteerd en doet zo nu en dan best even pittig aan. Vooral de underdogs in dit verhaal, de punkers en daarmee de wereld van William zijn bij tijden erg indrukwekkend. En dan die knal, de plunderingen, de rassenkwesties en het gebrek aan duidelijkheid in het verhaal. Het overzicht is in één klap weg. Precies op het moment dat het licht uitgaat in de stad. En dan is het zoeken naar de reden van dit boek. Daarbij gebruikt de auteur ontzettend veel, nietszeggende metaforen, die een goed geoefende lezer nog zullen verbazen.

Dit dikke boek bevat ontzettend veel elementen, de een meer relevant dan de ander. Maar alles komt uiteindelijk, pas op het laatst, wel bij elkaar en maken het boek tot een, deels fictief drama. Soms verliest de auteur wat zaken uit het oog, zo lijkt, maar bijna alles komt toch tot in de puntjes bijeen. De lezer zal dit boek niet zonder slag of stoot gelezen krijgen. Zo nu en dan even teruglezen is echt noodzakelijk, het is namelijk ontzettend veel en soms neigt het naar protserig en overkill.
De boventoon is dat het vooral een mensenverhaal betreft en dat is meteen ook het meest interessante deel van dit boek. De onderlinge banden, de familiare problemen en bijhorende achterdocht zijn duidelijk aanwezig. In het politieonderzoek komt dat aspect ook mooi naar voren. Er is veel aandacht voor de mens achter het verhaal, waarom ze doen wat ze doen. Dat maakt dit boek, op dat vlak, bijzonder. Want er gebeurt nogal wat. Ondanks dat het zich in de jaren zeventig afspeelt, en dat waren zeker niet de gemakkelijkste tijden, ook niet in New York, is het een verhaal dat zeer de moeite waard is om te lezen, misschien is ervaren een betere benadering. Omdat de personages uit zulke andere werelden komen, die zich onder normale omstandigheden nooit zouden verenigen, of zich met elkaar zouden bemoeien, krijgt dit alles een extra dimensie. Wat een compliment waard is dat het tijdperk van de 70’s door details zoals de muziek mooi wordt aangevuld. Ziggy Stardust (David Bowie) is daar een voorbeeld van. De band van William, Ex Post Facto, heeft een kort succes gekend en begeeft zich nu ineens op radicale paden. Charlie en Sam raken daar weer bij betrokken en dat heeft verregaande gevolgen. Sam haar vader heeft weer banden met vuurwerkmakers (is ook weer een van de vele intermezzo’s te lezen) en dat maakt het allemaal niet gemakkelijker te volgen. En zo kun je nog wel even doorgaan om de onderlinge verbindingen uit te leggen, waardoor het er overigens alleen maar meer complex van zal worden.
Conclusie is dat de schrijfstijl met vlagen echt over de top is, te decadent en geforceerd qua taalgebruik maar bijzonder genoeg toch ook wel weer in het geheel past. Het is ingenieus in elkaar gestoken maar zeker niet het gemakkelijkste boek door de vele componenten en het gebrek aan overzicht. Om het boek te waarderen moet je een aantal zaken tegen elkaar afwegen. De mensenkant van het verhaal is intrigerend en is doorslaggevend in deze beoordeling. Maar de verwachting van ‘een stad in brand’ was hoger gespannen dan wat is uitgekomen. Ondanks de complexiteit maar daarentegen de originaliteit en diversiteit van de personages waar duidelijk zoveel research en voelbare passie in is gestoken krijgt ‘Stad in brand’, het bijna 1.5 kg zwaar boek met papier zo dun als vloeipapier, drie krappe sterren.