Prachtig en krachtige roman!

Het verhaal begint in 1943 wanneer Antonia, wonende met haar gezin in Tuindorp, staat te wachten op haar twee zonen die buiten aan het spelen zijn, de jongens zijn laat. Antonia staat aan de deur te wachten wanneer ze een vrouw de straat in ziet komen rennen die in paniek op deuren bonkt. Deze blijven gesloten en de paniek bij de vrouw is merkbaar. Dan ziet zij Antonia en rent op haar af, duwt haar een bundel in de armen en rent vervolgens weg. Antonia beseft nog maar nauwelijks wat er is gebeurd wanneer de Duitsers de straat in komen lopen en ze gaat vlug naar binnen. Dan pas ziet ze wat ze in haar handen heeft.

Vrijwel meteen beseffen Antonia en haar man Herman dat het kindje dat ze nu in hun armen hebben van Joodse afkomst is en geen schijn van kans maakt als zij er niet voor gaan zorgen. In ieder geval tot de moeder terugkomt. Ze realiseren zich ook dat er enorme risico’s voor het gehele gezin mee zijn gemoeid nu. De verraders van de NSB zijn dichterbij dan gewenst en bedenk maar ineens een gedegen plan dat het aannemelijk maakt wie dat meisje is en wat ze bij jou thuis doet. Want daar ligt precies het gevaar, het is wel oorlog en de Joden worden voor een paar gulden opgejaagd en verraden om vervolgens gedeporteerd te worden en een soortgelijk lot staat ook de mensen te wachten die hen helpen. Wat Herman en Antonia doen getuigt dus van een grandioze heldhaftigheid en naastenliefde. Maar ze hebben wel hulp nodig om dit goed aan te pakken om zo Tamar de veiligheid te bieden die ieder kind in oorlogstijd verdient. Het is een haast onmogelijke opdracht. Juist omdat het zo gevaarlijk is moeten ze op hun hoede zijn, het gevaar komt steeds dichterbij en niet alleen van de Duitsers. Ze nemen een enorm risico en toch houden ze Tamar bij zich, daar zijn ze het grondig over eens.

Anna, een begenadigd violiste, zit in Westerbork. Het werkkamp wordt door strenge hand geleid en de enige manier om aan de dwangarbeid te ontkomen is het deelnemen aan een concertgroep. Anna verlangt naar huis, naar haar ouders en haar zus. Niemand weet hoe het met hen gaat en Anna’s verlangen is het enige dat haar op de been houdt. Intussen doet ze dingen waar ze van walgt, puur om te overleven. Zaken die haar tekenen voor de rest van haar leven.

Werkelijk prachtig beschreven is dit ontroerende en krachtige verhaal rondom het Joodse meisje Tamar vanaf het moment dat ze in Antonia’s armen wordt gelegd. Waar anderen verraden en hun hoofd afweren voor het leed van de ander, daar treedt de ander naar voren en reikt de helpende hand terwijl ze zelf eigenlijk al niets meer hebben. Een herkenbaar gegeven uit andere verhalen die over een oorlog gaan. Toch maakt dit verhaal ontzettend veel indruk. De krachtige personages, vooral ook de vrouwelijke rollen zijn erg overtuigend, maken het tot een strijdlustig en overtuigend verhaal. Het is ook heel filmisch beschreven allemaal. Of het nu gaat om het leven in Tuindorp, een kleine gemeenschap waar men net zo goed te maken had met verzet als sympathisanten of over de gruwelijkheden in Auschwitz, Birkenau of Westerbork. Alles is even overtuigend en beklemmend geschreven. De sfeer is haast tastbaar, de gemoedstoestanden, het totale gebrek aan respect voor de medemens, de voortvloeiende wanhoop maar zeker ook het optimisme en de vechtlust zijn erg overtuigend. Waartoe men in staat blijkt om een ander te verraden maar zeker ook om een leven te redden, heeft veel indruk gemaakt. Het verhaal voelt gewoon ‘goed’ aan, het klopt. Raar eigenlijk om dat zeggen over een oorlogsdrama…….maar met betrekking tot de schrijfstijl en de opbouw is dit gewoon de beste omschrijving. Dit is een klassieker, dit boek moet gelezen worden, vooral ook op scholen!

De auteur schrijft om en om vanuit de vrouwen Anna en Antonia. Wat hun band is wordt later duidelijk maar de twee zijn onlosmakelijk aan elkaar verbonden, zelfs voor lange tijd zonder hun medeweten. Naarmate Tamar opgroeit worden er keuzes gemaakt die zorgen voor een brok in de keel, maar ook boosheid kwam om de hoek. Wanneer Anna en Antonia bij elkaar komen breekt er een heel ander dilemma aan. En de meest heftige emoties steken de kop op, er moeten keuzes worden gemaakt die hoe dan ook harten zullen breken. Keuzes die wel te begrijpen zijn maar niet terecht of eerlijk aanvoelen. Daardoor raakt dit verhaal je tot op je bot. Want we maken niet alleen kennis met het leven van Tamar, nee we lezen ook de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog en in dit verhaal vooral ook dat vanuit het Joodse perspectief. Vaak is het vooral ook de suggestie die Hoolt hanteert maar die al eigenlijk voor zichzelf spreekt en woorden overbodig maakt.

Gelukkig heeft Monique Hoolt wel de juiste woorden kunnen vinden om dit verhaal te vertellen en zij heeft met haar debuut ‘Tamar’ bewezen zich met gemak te kunnen meten met een oorlogsroman zoals ‘De lege stad’ van Simone van der Vlugt. Haar schrijfstijl is helder, vloeiend en gewoon heel erg mooi. Het verhaal van Tamar is levensecht, menselijk, klein en gedetailleerd. Vanaf het begin is het fascinerend, emotioneel en heftig. Het verlangen naar bevrijding, de angst en onzekerheid maar vooral het vertrouwen en de vastberadenheid om Tamar een veilig thuis te bieden zijn onwaarschijnlijk indrukwekkend te noemen. Helaas is veel van dit verhaal geen fictie…..

De plot is bijzonder en laat zien hoe actueel dit verhaal van de Holocaust nog steeds is. De manier waarop de auteur heeft gekozen het af te ronden getuigt van grote klasse en verenigt de roman met de keiharde realiteit. Bijzonder mooi gedaan!

5 welverdiende sterren voor deze prachtige en tevens krachtige oorlogsroman. Hoolt laat zien wat hoop en liefde kunnen bereiken in tijden van pure wanhoop.