Zeer actueel en schrijnend dilemma, overtuigend geschreven!

Mevrouw Van Hemert-Van Tetrode kijkt terug op een goed leven. Ze woont in een mooi huis in Berkheij en bezit een boerderijtje in Italië. Door een hartinfarct verandert ze plots in een hulpbehoevende patiënt en er ontstaat onenigheid rond haar ziekbed. Dochter Dorien heeft spijt dat zij de niet-reanimeren wens van haar moeder niet heeft gerespecteerd. Oudste dochter Fiona eist dat de artsen alles doen om haar moeders leven te redden en zoon Alex, in Colombia, maakt zijn eigen opportunistische afweging. Als moeder naar een verpleeghuis moet, kondigt zij aan dat ze dan liever doodgaat. De kinderen komen lijnrecht tegenover elkaar te staan. Mag moeder sterven?
'De dokters zijn bezeten van het idee dat ik moet blijven leven. Als ik dood wil, zal ik het zelf moeten uitzoeken.'
Ze is tachtig jaar, was zesenvijftig jaar gehuwd en kreeg drie kinderen. Een leven vol afwisseling en successen, zowel voor zichzelf als voor haar kinderen. Nu ze deze respectabele leeftijd heeft bereikt overdenkt mevrouw Van Hemert hoe ze de laatste fase van haar leven geregeld wil hebben. Om haar heen ziet ze het een en ander en ze heeft een uitgesproken wens die ze dan ook kenbaar maakt tegenover haar jongste dochter Dorien. Moeder is heel duidelijk in wat ze wil en dat is een zogenaamd levenstestament. Het is vooral bedoeld voor het moment waarop ze niet meer zelf in staat is te beslissen over leven en dood. Ze wil zeker geen kasplantje worden, dat spreekt ze heel genuanceerd uit, ze is niet bang om dood te gaan. Dorien weet dus wat haar moeders wensen zijn. Wie had kunnen denken dat dit gesprek zich zo snel zou vertalen naar de realiteit en dat de wens van moeder ineens een serieuze overweging wordt? Maar alles loopt alles. Mevrouw Van Hemert komt na een hartinfarct in een verzorgende situatie terecht nadat Dorien haar moeder toch heeft gereanimeerd en hiermee haar wensen impulsief heeft genegeerd. Moeder is hierover niet te spreken, ze was toch duidelijk? En nu, nu moet ze de lijdensweg in waarvan ze zo duidelijk heeft gezegd dat niet te willen.
Dorien gaat gebukt onder een zwaar schuldgevoel. Ze heeft haar moeder gered maar wist dat ze nadrukkelijk had aangeven dat juist niet te willen. Broer Alex en oudste zus Fiona willen koste wat kost moeder in leven houden en gaan volledig tegen de wens van moeder en de afgezwakte argumenten van Dorien in. De onderlinge band komt onder druk te staan, eenieder lijkt er een eigen agenda voor moeder op na te houden maar als het puntje bij paaltje komt is er maar eentje die voor alles opdraait……
Behalve de zorg voor moeder hebben alle drie de kinderen zo hun eigen sores. Dorien is niet tevreden over haar privésituatie, Fiona voelt zich daarbij ook niet gewaardeerd in haar werk en Alex zit in het verre Bogota en staat zowel privé als zakelijk onder zware druk. Succes is een belangrijke factor in het gezin Van Hemert en dus is de druk op dat gebied hoog. Laten zien wat je waard bent is bij dit gezin met de paplepel ingegoten. Fiona blinkt vooral uit als controlefreak en vindt uiterlijk vertoon misschien wel het allerbelangrijkst. Zij wil dan ook de beste verzorging voor moeder; het duurste verzorgingstehuis en de meest risicovolle operaties, alles om moeder bij zich te houden en daarbij volledig de wens tot levensbeëindiging te negeren. Ook al geeft Dorien aan dat moeder heeft gezegd dat niet te willen, Fiona trekt haar eigen plan, spant Alex voor haar karretje en drukt zichzelf van zoveel mogelijk taken voor moeder en laat goedzak Dorien alles opknappen. Een typisch geval van ‘de beste stuurlui…’
Ondanks het serieuze gehalte van het verhaal, je laatste wilsbeschikking, weet de auteur ook een knipoog en humor te verwerken. Ze heeft sterke personages neergezet die ieder zowel hun sympathieke kanten hebben als hun onhebbelijkheden. De situatie met hun moeder stelt de kinderen, ieder met hun eigen gezin en zorgen, voor dilemma’s. Wat is wijsheid en wanneer is het tijd om afscheid te nemen? Moeder geeft duidelijk aan wat zij wil maar wordt volledig genegeerd, dit tot haar grote frustratie. Ze laat dit dan ook duidelijk merken in haar gedachten en opmerkingen. En ondanks dat dit heel triest is zitten daar ook best komische momenten tussen, het is een portret hoor die moeder! Fiona komt vooral over als betweter en als oudste van het gezin neemt ze het voortouw. Ze is vooral goed in delegeren en daarvan is de jongste de pineut want Alex zit vooral op Skype-afstand en vindt alles wel oké. Zichzelf volkomen wegcijferend zorgt Dorien voor moeder, vooral ook gevoerd onder het schuldgevoel dat ze gehandeld heeft vanuit haar emotie en niet vanuit de wens van haar moeder. Dat is best wel zuur, het is ook niet niks natuurlijk. Maar mevrouw Van Hemert is niet altijd even fijngevoelig en dat voedt het schuldgevoel alleen nog maar meer.
Het verhaal rondom dit gezin is mooi, schrijnend en levensecht. De auteur heeft hiermee een zeer actueel en moeilijk onderwerp aangesneden dat aangeeft dat duidelijkheid en het uitspreken van je laatste wensen wel degelijk van groot belang is. Uitspreken alleen is niet voldoende, je moet het op papier zien te krijgen op het moment dat je nog beslissingsbekwaam bent. Nu, in dit scenario, scheept ze vooral de kinderen op met het nemen van beslissingen en het daarmee gepaarde schuldgevoel. Vooral wanneer de situatie uitzichtloos dreigt te worden was een wilsbeschikking op papier wel zo ideaal, dan was er geen discussie geweest. Maar nu, nu loopt alles anders en dreigen de zussen en broer recht tegenover elkaar te komen staan. De vraag zou moeten zijn ‘wat wil moeder?’ en niet ‘wat willen wij als kinderen?’ Een moeilijke maar onvermijdelijke vraag op het moment dat het niet meer gaat en een situatie mensonwaardig dreigt te worden.
Ieder hoofdstuk wordt verteld vanuit het perspectief van een van de kinderen of van moeder zelf, zij is de ‘ik’ personage in het geheel. Op deze manier raak je hoe dan ook betrokken bij de levens van de gezinsleden en begrijp je hun manier van reageren, al dan niet gerechtvaardigd, wellicht beter. Kleine, menselijke zaken maken de personages levensecht. De strijd tegen de kilo’s, carrière maken, de financiën, de kinderen of het vinden van een levenspartner, iedereen krijgt zijn/haar dingen te verwerken. De auteur heeft zo de dingen van alledag mooi verwerkt in een familiedrama en dat maakt dat het verhaal heel dichtbij je komt. Veel emoties komen aan de orde, eenzaamheid, onbegrip, twijfel, schuldgevoelens maar ook miscommunicaties en meningsverschillen. Een situatie als deze zou ook jou zomaar kunnen overkomen.
Dit alles is in een zeer prettige schrijfstijl weergegeven. De auteur maakt zo nu en dan gebruik van wat elitair taalgebruik en dat past perfect bij de personages en hun levensstijl. Het doet op geen enkel moment hautain aan, het hoort bij de sfeerschetsen van het verhaal. De kleine details en grootse gebaren maken ‘Wat doen we met moeder’ tot een prachtig, levensecht verhaal met tragikomische momenten. Hoe sterk is uiteindelijk een familieband op een gevoelig en moeilijk maar onvermijdelijk moment? Houden van is loslaten en niet handelen uit eigenbelang…….zoveel is zeker.
‘Wat doen we met moeder’ verdient in de huidige maatschappelijk ontwikkelingen t.a.v. ouderenzorg, eenzame ouderen en de eeuwige onduidelijkheden rondom de euthanasiewet een pluim. Het verdient ook absoluut meer aandacht en persoonlijke overdenkingen. Het verhaal is menselijk, integer en klein maar laat de grote gevolgen en begrijpelijke emoties van alle betrokkenen ook zien. De auteur neemt zelfs genoeg ruimte om het niet te zwaar te maken en laat zo nu en dan ook een glimlach op je gezicht verschijnen en die combinatie is ontzettend knap, gezien het gevoelige onderwerp.
Al zal de gemiddelde zorgbehoevende niet zo welgesteld zijn als deze familie, het is een dilemma waar we allemaal mee te maken kunnen gaan krijgen. En wat doe je dan als je recht tegenover elkaar komt te staan? Het verhaal zet je aan het denken, zelfreflectie is hierin bijna onvermijdelijk en de eenzaamheid, en niet alleen die van moeder, is voelbaar. Ook met een gezin en familie om je heen kun je je behoorlijk onbegrepen en eenzaam voelen.
Dit verhaal over de winterfase in het leven van mevrouw Van Hemert verdient vijf dikke sterren. Juist vanwege het maatschappelijke aspect in combinatie met de prachtige schrijfstijl van Martje van den Brug.