Antihelden in het voormalige Joegoslavië

Martin Michael Driessen presenteert ons in zijn roman De Pelikaan het leven vlak voor de Balkanoorlog in het voormalige Joegoslavië, toen alles nog ‘in pais en vree’ leek en het leven voortkabbelde. Toch zijn er onderhuids al spanningen en deinzen de bewoners van het fictieve stadje aan de Adriatische Zee er niet voor terug om hun eigen positie te verbeteren ten koste van hun plaatsgenoten.
Hoofdpersonen Andrej en Josip zijn twee van die bewoners die elkaar door chantage in een soort wurggreep houden, hoewel beiden onwetend hiervan. Dit maakt de twee een soort antihelden, voortploeterende sukkelaars, die weliswaar hogerop en verder willen, maar voor wie dat in deze wereld niet is voorbehouden. Dit gegeven geeft de roman een komische invalshoek, net zoals we kunnen lachen om de triestige mislukkingen van een Charlie Chaplin. Misschien heeft Driessen daarom het boek een komedie genoemd; het verhaal is eerder tragikomisch.
Hoewel de stijl van Driessen licht en toegankelijk is, heeft de roman een zware en mistroostige ondertoon die steeds beklemmender wordt. De zwaarte en zwartheid van de Balkanoorlog, die in de roman ook daadwerkelijk start, laat zich steeds meer gelden als een stilte voor de storm.
De Pelikaan kent geen helden, maar staat vol met simpele zielen die er het beste van proberen te maken, soms op positieve wijze maar vaker negatief. Het motto van het boek is “Wie sterft, doet dat zoals hij is geweest”. Voor de meesten onder ons geldt dat we uiteindelijk toch onbetekenend, eerder nietige en nutteloze schepsels zijn. Dat is geen blijde boodschap, maar eerder de harde werkelijkheid. En dat is niet echt komisch.