Een gevoel van herkenning

Op de middelbare school maakte ik kennis met Willem Elsschot (1882-1960) in Lijmen/Het been. Hij verraste me toen met zijn kenmerkende compacte stijl. Zijn schrijfstijl en zijn licht ironische ondertoon maakt nog steeds de meeste indruk op mij, net als zovele jaren geleden.

Elsschot laat in dit boek het conflict tussen de kerk, de adel en de vrijdenkers, de opkomende socialisten zien op het platteland. Hij kiest daarvoor de figuur van de stuurse nieuwe pastoor Kips en de naar het platteland verhuisde vrijdenker en eigenaar van de dorpswinkel, Pol van Domburg en laat een graaf figureren.

Kips zegt over Van Domburg: “Nou, dat is een lastige man. Hij leest boeken en denkt dat er geen God is. En zijn zwager was de aanvoerder van dat rot socialisten die ons met de laatste verkiezingen vanuit de stad een bezoek hebben gebracht. Die kerel is toen voor de kerk op een tafel gesprongen en heeft tegen onze mensen geschreeuwd dat zij ezels zijn, dat zij van uw grond [van de graaf] konden krijgen zoveel zij maar wilden, en geld ook, dat de socialisten alles zouden verdelen en dat alle mensen broeders zijn. “

En Van Domburg over Kips: “Toen Kips hier pas een week woonde, zette hij alles overhoop en stak zijn neus in mijn huishouden. Hij is in de kerk tegen mij gaan preken. Hij heeft Citroen gedwongen een winkel te beginnen. Hij heeft de mensen verboden met mij zaken te doen.”

Het conflict escaleert behoorlijk tussen Kips en Van Domburg die beiden weinig sympathie weten op te wekken. Hoe moet dat aflopen?

Het verhaal is mooi en gestructureerd opgebouwd, in de eerste zin van een hoofdstuk zit vaak al het hele hoofdstuk verborgen. Het leest vlot.
Deze uitgave van De verlossing is voorzien van een handige woordenlijst (handig voor de Franse uitdrukkingen),een nawoord van Eric Rinckhout en een fraaie omslag waarvan ik de omslag pas na het lezen begreep en die daarvoor al intrigeerde.