Eenvoud is de subtiele kracht

Frederik Baas, Dagboek uit de rivier.

Sommige boeken moet of wil je lezen voordat je weet dat die is genomineerd, er diverse uitgebreide recensies oftewel samenvattingen verschijnen of dat je weet wie er achter het pseudoniem schuilgaat.
Helaas was dit biebboek niet voor de vakantie beschikbaar. Als je in één keer een dag kan doorlezen, geniet je nog meer van de fijnzinnige woordkeuze van dit bijna psychologische bedrieglijk eenvoudige verhaal dat toch onderhuids gaat zitten. Eén woord kan al een verwijzing zijn naar een volgende wending in dit boek. Recensies heb ik gelukkig vooraf niet geheel gelezen. Wie, wat, waar kunnen dan zelf worden ontdekt. Vooral het motief van dader en slachtoffer zijn verrassend.

Bijzonder aan dit boek, dat voor mij 'psychologische roman' zou mee mogen krijgen, is dat het originele verhaal wordt verteld vanuit het ik-perspectief en soms alwetend: ‘Ze wisten toen nog niet dat ze die tijd werkelijk nodig zouden hebben’. De naam van de ik-persoon wordt niet genoemd. Wie ooit in de Ardennen is geweest, ziet de beschreven omgeving duidelijk voor zich. Er worden dag na dag beeldend de dagelijkse activiteiten beschreven van vier personen waarbij een onderhuidse – of ondergrondse? - spanning merkbaar wordt. Geen bloederige taferelen of grootse achtervolgingen en tòch voel je dat er een niet te vermijden verandering zit aan te komen.

‘Een rivier kan kilometerslang voortkabbelen en dan komt hij plots in een stroomversnelling, dan is hij ondieper en heeft het water minder ruimte, dan snelt het water over de keien.’

Deze zin is een goede weergave van hoe het boek is opgebouwd, hoe je als lezer de eerste traagheid van het verhaal ervaart en dan plots als de speurtocht in volle gang is, de wind aanwakkert en de gevallen bladeren meedrijvend op de stroom van het water als puzzelstukjes ineen vallen tot een opgeloste verrassende logigram.

Of zoals op de omslag Peter Buwalda opmerkt: Baas bouwt spanning en suggestie op zoals een bever een dam: gestaag, waterdicht, met een verbluffend resultaat.

Na het dichtslaan van dit boek waarin ruimte is voor eigen invulling en een mooie slotzin, zitten er twee vragen in mijn hoofd, hoever kun je gaan in bieden van hulp als dit ook in eigen belang of door gemis is en in hoeverre mag je iemand die op bepaalde punten hulp nodig heeft beschermen voor de buitenwereld en ook een eigen leven mag hebben?

Dit verhaal begint en eindigt met een vraag en een mededeling, ‘Ik weet nog dat haar zoontje vroeg: ‘Waar heeft u dat hondje gekocht? Het was in de woonkamer… ‘ / ‘Was het een misdaad? Was het hulp? …. Ik begon met schrijven.’

Begin met lezen! Ik lees ook een volgende Baas.

Of toch een volgende Mersbergen?