Iets met Bond

James Bond is een formule. Hoewel de onderlinge verhoudingen in de ruim zestig jaar van zijn bestaan variëren, gebruiken alle 007-schrijvers en -regisseurs de basisingrediënten van Bond-bedenker Ian Fleming: held, schurk, actie en exotiek. Met altijd een flinke dosis van dat wat het leven zo aantrekkelijk maakt: eten, drinken en iets moois om te berijden. Zoals een auto. De formule zet steevast een zeer smakelijk resultaat neer. De films breken nog steeds records. En de recente Bond-boeken van Sebastian Faulks (Devil May Care, 2008) en Jeffery Deaver (Carte Blanche, 2011) werden terechte bestsellers. Aan die gewoonte maakt William Boyd een einde. Hij bereidde met Solo geen exquise wereldgerecht naar beste traditie. Hij maakte er een potje van.

Het is 1969. James Bond is 45 jaar en worstelt met een dramatische gebeurtenis uit zijn jonge jaren als soldaat in de Tweede Wereldoorlog. Gelukkig vindt hij troost in een fijn diner met gesauteerde Schotse sint-jacobsschelpen in een beurre-blancsausje, een goede fles Château Batailly 1959 en zo nu en dan een schuinse blik op een lange blonde dame met glanzende schoenen en welgevormde borsten. Een nog betere afleiding biedt de baas van de Britse geheime dienst. M stuurt 007 op zijn vaagste missie ooit. Bond moet ‘in het belang van het Westen’ een einde maken aan een burgeroorlog in het fictieve Afrikaanse land Zanzarim. Ter plekke is natuurlijk niets wat het lijkt. Zelfs Blessing, het lokale hulpje en een ‘koele sciencefictionachtige schoonheid’ met een ‘perfecte huid die de kleur van romige koffie had’, doet niet wat haar naam belooft. Bond sterft én overleeft, en weet uiteindelijk, mede dankzij de naïviteit van de schurk-van-dienst, de Westerse wereld van een hoop schijnbare ellende te redden.

Solo begint veelbelovend. Met een langzame maar boeiende herintroductie van James Bond, met fijn veel aandacht voor culinaire details en met een uiterst vermakelijke inbraakscène die uitstekend past bij zowel Bonds midlifecrisis als zijn eeuwige vrouwenjacht. Hierna kan slechts een enkele pagina boeien, dankzij een scherpe dialoog of een verrassende draai van het verhaal. Op enige actie van betekenis moet de lezer tot op een derde van het boek wachten. Tijdelijk spannend wordt het pas op de helft. Toch is het ontbreken van aanhoudende meeslependheid niet de grootste makke van Solo. Ook de matige plot, de kleurloze schurken, de uitleggerigheid van de auteur en de hier en daar ergerlijke vertaling zijn dat niet. Het verhaal gaat ten onder aan infantiliteit. Want nee, de echte James Bond schaamt zich niet voor woordgrapjes, houdt niet van slapstick en eet koekjes niet ‘met smaak op’. Ook zal hij nooit en te nimmer vergeten dat hij voor het huren van een auto een rijbewijs nodig heeft en dat hij minstens net zo vakkundig zal moeten zijn als de vijand. En nee, nee, nee, 007 gaat niet intens veel houden van een vrouw met wie hij slechts vijf woorden en één enkele nacht deelde. Hij denkt met een glimlach aan haar terug en gaat verder met z’n leven.

William Boyd wilde iets met Bond, maar nam de formule niet goed over. ‘Reculer pour mieux sauter’, een stapje terug doen om daarna hoger te kunnen springen, zegt de Zwitser in James Bond op een cruciaal moment in Solo. Laten we hopen dat dat ook voor de boekenserie geldt. Het is een schrale troost dat ook Flemings schrijfsels weleens mislukten.