Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Alsterdal heeft de gepaste ingrediënten voor een spannende thriller gevonden. De vraag is of ze die wel in de juiste verhoudingen heeft weten te vermengen.

De Zweedse schrijfster Tove Alsterdal (1960) is een vrij nieuw gezicht op de Scandinavische thrillerscene. Haar debuut, Kvinnorna på Stranden (2009), kende geen overweldigend succes maar was toch goed genoeg om in een tiental landen te worden uitgebracht; in 2012 verscheen het in het Nederlands als Vrouwen op het strand. Het is duidelijk dat Alsterdal met Het stille graf, haar tweede thriller, de definitieve doorbraak ambieert. Ze heeft daar zonder twijfel de gepaste ingrediënten voor gevonden; de vraag is nu of ze die wel in de juiste verhoudingen heeft weten te vermengen tot een spannend gerecht...

Ontslagen als correspondent voor de Zweedse radio in Londen, keert Katrine terug naar Stockholm. Ze ontdekt dat haar moeder Ingrid dement geworden is. Als ze in het ouderlijk huis wat orde op zaken stelt, stuit ze op een brief van een vastgoedmakelaar waarin een exorbitant aanbod wordt gedaan voor een huis in Kivikangas, Ingrids geboorteplaats in het noorden. Katrine's broer kan een extraatje goed gebruiken en wil meteen toehappen, maar Katrine aarzelt. Ze wil er het fijne van weten en reist naar Kivikangas. Daar werd, enkele dagen voor haar aankomst, een oude skilegende vermoord. Katrine begint te graven in het onbekende verleden van haar moeder en dat veroorzaakt onrust. Ze ondervraagt achtergebleven familieleden en maakt zo geheimen wakker die al vele tientallen jaren in een diepe slaap werden gehouden. Zelf raakt ze emotioneel verwond door wat ze over haar moeders jeugd ontdekt. De werkloosheid in het noorden van Zweden was hoog, en werkgrage jongeren werden aangetrokken door de megalomane infrastructuurwerken van Stalin in de naburige Sovjet-Unie. Heel wat jonge mensen − ook Katrine's grootvader, zo blijkt − staken daarom de grens over. Katrine moet dus ook antwoorden gaan zoeken in die vroegere communistische republiek. Ondanks enkele niet mis te verstane waarschuwingen blíjft ze maar wroeten, en dat brengt het potje stilaan aan de kook; de moord op de oude skikampioen was blijkbaar geen toeval, en daar blijft het niet bij...

"Moermansk is dichterbij dan Stockholm" merkt een oude politieman uit Kivikangas verklarend én verontschuldigend op als hij het met Katrine heeft over de eerste decennia van de vorige eeuw, waarin jongeren uit het doodarme Zweedse noorden hun heil gingen zoeken in de Sovjet-Unie. Wie ging, liep al gauw tegen een ontnuchterende desillusie op; wie terugkeerde − als dat al kon − werd argwanend bekeken.

Deze vrij donkere periode uit de Zweedse sociale geschiedenis duurde niet lang, maar is wel bepalend voor de gebeurtenissen van vandaag in Het stille graf. Het boek is somber van toon, en zit vol norse, gesloten, zwijgzame en onbuigzame personages. Om er dan toch nog een 'aangename leeservaring' van te maken − de woorden lijken nu al niet meer op hun plaats − had Alsterdal haar verhaal beter wat eenvoudiger gehouden. Het lijkt alsof ze álle bestaande kenmerken van een goede thriller in één boek heeft willen proppen. Die té ambitieuze overdaad doet het geheel geen goed.

Het aantal personages is indrukwekkend, en het pleit voor Alsterdal dat ze desondanks haar − op zich al complexe − verhaal perfect in de hand weet te houden. Opvallend is de bijna angstaanjagende finesse en precisie waarmee Alsterdal haar karakters psychologisch opbouwt en een afgelijnd profiel geeft: niet altijd even herkenbaar, maar wel duidelijk. Dat nogal wat personages voor hun Zweedse naam ook een Finse variant hebben, werkt dan weer verwarrend, want Alsterdal gebruikt ze door elkaar. Sommige locaties hebben ook zo'n dubbele benaming, en enkele personages hebben zelfs een Russische naamsvariant... Het minste concentratieverlies en de lezer is de pedalen kwijt: terugbladeren dan maar!

Waar Alsterdal toch écht een probleem mee heeft is de geloofwaardigheid van haar uitgangsgegeven: de brief van de makelaar. Wie zo'n aanbod krijgt − het vermenigvuldigt meermaals de marktwaarde van het huis, lijkt volkomen legitiem en komt zo te zien van een bonafide makelaar − slaat meteen toe! Maar dat doet Katrine niet. Nee, in plaats van op de meest menselijke manier te reageren gaat zij een beetje zitten twijfelen en wroeten in familiegeschiedenissen. Dit irrationele gedrag, deze volkomen onrealistische reactie − bovendien van iemand die net werkloos is geworden − heeft veel weg van een kunstmatige 'tour de force' die de auteur uithaalt om haar verhaal in de gewenste richting te persen. Bovendien is Katrine's reactie zó 'mens-oneigen' dat ze de authenticiteit van het hele verdere verhaal op losse schroeven zet.

Bij sommige lezers (zoals bij ondergetekende) zal dit euvel tot het einde toe blijven wegen op het leesplezier. Maar wie bereid is een en ander door de vingers te zien zal Het stille graf zeker kunnen waarderen. Alsterdal bewijst dat ze goed weet wat spanning is: in de laatste honderd pagina's loopt ze op tot nagelbijtend niveau. Het is dan ook jammer dat het boek niet eindigt op de verwachte klap op de vuurpijl; de apotheose ontgoochelt.

Wie houdt van een bijzonder goed geschreven maar complex verhaal met heel veel personages, en bereid is om wat onvolkomenheden met de mantel der liefde toe te dekken, zal na het lezen van Het stille graf ongetwijfeld de duimen aflikken. Maar duimen én vingers, dat lijkt voorlopig nog iets te hoog gegrepen. Eén ding is echter zeker: als Alsterdal leert van de fouten in deze − nog altijd maar haar tweede − thriller, wordt haar volgende boek een kanjer!

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Robert Van der Meiren