Lezersrecensie
De geschiedenis op stijlvolle wijze naverteld
‘Het woud der verwachting’ van Hella Haasse verhaalt het leven van Charles d’Orléans, neef van de Franse koning (1394 - 1465). Het is de periode van de Honderjarige Oorlog, waarin Frankrijk en Engeland tegenover elkaar staan. De Honderdjarige Oorlog was een reeks oorlogen, gevoerd van 1337 tot 1453, door het Huis Valois en het Huis Plantagenet, ook bekend als het Huis Anjou, om de Franse troon, die vacant was door het uitsterven van het Huis Capet, de eerste lijn van Franse koningen. Het Huis Valois maakte aanspraak op de titel van koning van Frankrijk terwijl de Plantagenets aanspraak maakten op zowel de troon van Frankrijk als van Engeland. De Plantagenets waren de heersers van het koninkrijk Engeland tijdens de 12e eeuw en hadden hun wortels in de Franse gebieden van Anjou en Normandië. Charles d’Orléans was niet zo’n ijzervreter. Hij werd gevangen genomen in de slag bij Azincourt en verbleef 25 jaar als gegijzelde in gevangenschap in Engeland. Eerder door zijn gedichten is hij beroemd geworden dan door zijn krijgsmanschap en politieke talenten.
Het is een forse roman die Haasse schreef, nog in WOII van bijna 600 pagina’s. In 1949 kwam het boek van de drukpers. Het is niet echt haar eerste boek - Oeroeg was iets eerder - maar het is wel een roman uit het begin van haar lange schrijversleven. En ze schreef al teksten voor het toneel. In 1944 huwde zij en dat betkende voor een vrouw in die tijd dat je ontslagen werd uit de beroep en huisvrouw werd. Tijd genoeg dus om een lijvige roman te schrijven. Het Woud is wel haar eerste historische roman; er zouden er veel meer volgen.
Een paar jaar geleden was ik al eens eerder aan begonnen. Maar door omstandigheden vond ik het niet makkelijk me te concentreren. Ik had net in een week zo veel mogelijk Loire-kastelen bezocht, waarschijnlijk ook Charles’ kasteel in Blois. Ik heb veel gelezen van Haasse; veel van haar boeken, ook de historische vond ik erg de moeite waard.
De eerste 200 bladzijden van het Woud vond ik heerlijk om te lezen. Prachtige volzinnen en de details worden zo gloedvol beschreven. Ik begon meteen denkbeeldige parallellen te trekken met ‘Wolf Hall’ van Hilary Mantel - maar dat is niet helemaal eerlijk, want die historische roman heb ik nog niet uit. Maar na die 200 bladzijdes begon de verveling wel een beetje toe te slaan. Het verhaal is niet heel spannend. Het leven van Charles d’Orléans wordt minutieus, en feitelijk en historisch juist verteld - getuige ook de bronvermelding van Haasse zelf achterin de roman. Zij doet dat bovendien op lezenwaardige wijze. Dat is knap: de verschillende familiebanden en verschillende politeke belangen en ontwikkelingen zo vertellen dat je als lezer niet direct alles door elkaar haalt. Maar een roman is geen geschiedenisboek; tenminste dat vind ik. Het Woud is vooral een geschiedenisboek.
Wij zijn nu erg verwend met Wikipedia, maar ook voorheen kon je Charles’ verhaal vinden in elke encyclopedie. Ergens verwachte ik een meerwaarde.
En ook begon ik me een paar andere dingen af te vragen. Waarom koos Haasse nu juist deze periode in de Franse geschiedenis uit om een roman over te schrijven? Ik dacht direct dat WOII ermee te maken zou hebben. Zouden de vijandigheden tussen Engeland en Frankrijk symbool staan voor WOII, een verdeeld Europa? Zou Charles als dichter symbool staan voor de creatieve, kunstzinnige mens, die ook in moreel opzicht de meerdere is van de oorlogzuchtige karakters?
Veel schrijvers, filmers en andere kunstenaars grijpen terug op het - verre - verleden of de - verre - toekomst (ik denk hier bijv aan Stanislav Lem, ‘Solaris’, dat door Takorvski onnavolgbaar verfilmd is), als zij in omstandigheden verkeren van dictatuur en censuur. Dan moet je voorzichtig zijn met wat je precies wilt zeggen, anders komt je boek, je film ed de censuur niet door. Je suggereert dat je over het verleden schrijft, of over de toekomst, maar je hebt het in essentie over je eigen situatie.
Ik vermoed dat dit ook het geval was bij Haasse toen ze koos voor Charles d’Orléans, een sympathieke figuur, een dichter uit een ver verleden, uit een land dat ook niet het onze en het hare is. Engeland was de agressor, die vergeleken kan worden met nazi-Duitsland. Het Frankrijk van Charles d’Orléans werd bedreigd. Ze schreef het boek immers voor een deel gedurende WOII.
Een andere kwestie is waarom Haasse Charles’ leven zo enorm nauwgezet en historisch ceorrect navertelt? In een prachtige, erudiete stijl, ja, dat is zeker waar. Maar in veel van haar latere boeken zit veel meer spanning, of psychologische verwarring, of onverwachte ‘switches’, ook in de historische romans.
Dit vond ik al speurend op internet:
Vestdijk, ‘Het woud der verwachting. Historische roman van Hella Haasse’, in: Het Parool, 1 juli 1950: http://www.dbnl.org/tekst/salv007ikma01_01/salv007ikma01_01_0019.php
‘Ik houd het ervoor, dat de romanvorm hier een façade is, en dat we in wezen te doen hebben met “histoire romancée”, een geromanceerde biografie subs. kroniek, die grotendeels reeds in de standaardwerken lag verscholen. Hierdoor wordt de leeswaarde van het boek niet verkleind, maar wel de verdiensten van de schrijfster, van wie wij, na haar debuut, de novelle Oeroeg, iets anders hadden verwacht dan dit nauwelijks op originaliteit aanspraak makende “navertellen” der geschiedenis.’
Met andere woorden: ik vond de roman toch wel een beetje tegenvallen. Ik zou zeggen dat dit zeker niet haar beste boek is.
3,5/5
Het is een forse roman die Haasse schreef, nog in WOII van bijna 600 pagina’s. In 1949 kwam het boek van de drukpers. Het is niet echt haar eerste boek - Oeroeg was iets eerder - maar het is wel een roman uit het begin van haar lange schrijversleven. En ze schreef al teksten voor het toneel. In 1944 huwde zij en dat betkende voor een vrouw in die tijd dat je ontslagen werd uit de beroep en huisvrouw werd. Tijd genoeg dus om een lijvige roman te schrijven. Het Woud is wel haar eerste historische roman; er zouden er veel meer volgen.
Een paar jaar geleden was ik al eens eerder aan begonnen. Maar door omstandigheden vond ik het niet makkelijk me te concentreren. Ik had net in een week zo veel mogelijk Loire-kastelen bezocht, waarschijnlijk ook Charles’ kasteel in Blois. Ik heb veel gelezen van Haasse; veel van haar boeken, ook de historische vond ik erg de moeite waard.
De eerste 200 bladzijden van het Woud vond ik heerlijk om te lezen. Prachtige volzinnen en de details worden zo gloedvol beschreven. Ik begon meteen denkbeeldige parallellen te trekken met ‘Wolf Hall’ van Hilary Mantel - maar dat is niet helemaal eerlijk, want die historische roman heb ik nog niet uit. Maar na die 200 bladzijdes begon de verveling wel een beetje toe te slaan. Het verhaal is niet heel spannend. Het leven van Charles d’Orléans wordt minutieus, en feitelijk en historisch juist verteld - getuige ook de bronvermelding van Haasse zelf achterin de roman. Zij doet dat bovendien op lezenwaardige wijze. Dat is knap: de verschillende familiebanden en verschillende politeke belangen en ontwikkelingen zo vertellen dat je als lezer niet direct alles door elkaar haalt. Maar een roman is geen geschiedenisboek; tenminste dat vind ik. Het Woud is vooral een geschiedenisboek.
Wij zijn nu erg verwend met Wikipedia, maar ook voorheen kon je Charles’ verhaal vinden in elke encyclopedie. Ergens verwachte ik een meerwaarde.
En ook begon ik me een paar andere dingen af te vragen. Waarom koos Haasse nu juist deze periode in de Franse geschiedenis uit om een roman over te schrijven? Ik dacht direct dat WOII ermee te maken zou hebben. Zouden de vijandigheden tussen Engeland en Frankrijk symbool staan voor WOII, een verdeeld Europa? Zou Charles als dichter symbool staan voor de creatieve, kunstzinnige mens, die ook in moreel opzicht de meerdere is van de oorlogzuchtige karakters?
Veel schrijvers, filmers en andere kunstenaars grijpen terug op het - verre - verleden of de - verre - toekomst (ik denk hier bijv aan Stanislav Lem, ‘Solaris’, dat door Takorvski onnavolgbaar verfilmd is), als zij in omstandigheden verkeren van dictatuur en censuur. Dan moet je voorzichtig zijn met wat je precies wilt zeggen, anders komt je boek, je film ed de censuur niet door. Je suggereert dat je over het verleden schrijft, of over de toekomst, maar je hebt het in essentie over je eigen situatie.
Ik vermoed dat dit ook het geval was bij Haasse toen ze koos voor Charles d’Orléans, een sympathieke figuur, een dichter uit een ver verleden, uit een land dat ook niet het onze en het hare is. Engeland was de agressor, die vergeleken kan worden met nazi-Duitsland. Het Frankrijk van Charles d’Orléans werd bedreigd. Ze schreef het boek immers voor een deel gedurende WOII.
Een andere kwestie is waarom Haasse Charles’ leven zo enorm nauwgezet en historisch ceorrect navertelt? In een prachtige, erudiete stijl, ja, dat is zeker waar. Maar in veel van haar latere boeken zit veel meer spanning, of psychologische verwarring, of onverwachte ‘switches’, ook in de historische romans.
Dit vond ik al speurend op internet:
Vestdijk, ‘Het woud der verwachting. Historische roman van Hella Haasse’, in: Het Parool, 1 juli 1950: http://www.dbnl.org/tekst/salv007ikma01_01/salv007ikma01_01_0019.php
‘Ik houd het ervoor, dat de romanvorm hier een façade is, en dat we in wezen te doen hebben met “histoire romancée”, een geromanceerde biografie subs. kroniek, die grotendeels reeds in de standaardwerken lag verscholen. Hierdoor wordt de leeswaarde van het boek niet verkleind, maar wel de verdiensten van de schrijfster, van wie wij, na haar debuut, de novelle Oeroeg, iets anders hadden verwacht dan dit nauwelijks op originaliteit aanspraak makende “navertellen” der geschiedenis.’
Met andere woorden: ik vond de roman toch wel een beetje tegenvallen. Ik zou zeggen dat dit zeker niet haar beste boek is.
3,5/5
3
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Roosje de Vries
Gesponsord
Deze thriller trekt je razendsnel mee in een complot met onbetrouwbare staatslieden met hun eigen agenda's, internationale conflicten en hoogoplopende bedreigingen voor de samenleving.
