Oorlog is ineens geen ver van je bed show meer

Een titel kan veelomvattend zijn. Zo ook Niemandsjongen. In combinatie met de cover draagt het eenzaamheid en verdriet uit. Een jongen kijkt verdrietig uit het raam, de andere jongen staat alleen in een donkere kelder. Toch kijken ze in elkaars richting en brandt er een, weliswaar zielig, peertje. Misschien is er ook hoop?

Ahmed is veertien jaar wanneer hij met zijn vader vanuit Syrië naar Europa vlucht en ze elkaar onderweg verliezen. Alleen, zonder bezittingen, komt Ahmed aan in België en probeert hij zo goed en kwaad als het gaat te overleven. Hij heeft niets of niemand meer over, spreekt de taal niet en voelt de oplopende spanningen maar al te goed. In Europa groeit de weerstand tegen vluchtelingen sterk. Mensensmokkelaars maken misbruik van de benarde situaties waarin vluchtelingen verkeren en terroristen grijpen hun kans in de onrustige en ongestructureerde situaties die de vluchtelingenstroom met zich meebrengt. Ahmed is beslist illegaal, maar ook nog maar een jongen, en wordt door het leven ineens gedwongen heel snel volwassen te worden.

Max is geen vluchteling, maar spreekt ook de taal niet. Hij is dertien en is voor het werk van zijn vader vanuit Amerika naar België verhuisd. Hij moet zich redden op een andere school, in een land waar hij de taal niet kent, zonder de aanwezigheid en steun van zijn vrienden. Als de twee jongens elkaar ontmoeten blijken ze eigenlijk niet zoveel van elkaar te verschillen, los van het feit dat Ahmed veel verdriet heeft door de oorlog in zijn thuisland. Max en Ahmed sluiten vriendschap en Max probeert Ahmed te helpen waar hij kan en van elkaar leren ze veel.

Marsh haalt belangrijke en actuele thema’s aan in Niemandsjongen. Ze bespreekt niet alleen het vluchtelingenprobleem, die ze aan de hand van actuele gebeurtenissen zoals de aanslag in Bataclan heel dichtbij laat komen, maar ook thema’s als vriendschap, cultuurverschillen, angst, verlies en oorlog. Dat klinkt veel, maar is nergens overdadig. De onderwerpen vloeien moeiteloos in elkaar over en sluiten nauw op elkaar aan.

Met haar fijne schrijfstijl weet Marsh de lezer te boeien. Doordat het verhaal bijna als een film op je overkomt, is het moeilijk om het boek weg te leggen. De hoofdpersonages spreken Frans en Engels, en zinnetjes worden vertaald in het boek. Dat geeft het boek nog een extra dimensie. Ook worden er dagelijkse situaties en gebruiken uit Syrië besproken, zoals gebeden, voeding, maar ook oude gedichten. Ook de verschillende wijken in Antwerpen bespreekt Marsh gedetailleerd waardoor je het gevoel krijgt er bij te zijn:
“De meeste vrouwen op straat droegen hoofddoeken. Ze dronken thee in plaats van wijn of bier. En toch was Molenbeek minder vreemd of angstaanjagend dan hij zich had voorgesteld. Er werd voornamelijk Frans gesproken, en de kronkelige straten en gebouwen – met hun hoge ramen en puntdaken – waren onmiskenbaar Belgisch.”
Op de inhoud van het boek niets dan lof, maar op de uitwerking een puntje van kritiek. Helaas komen er op meerdere momenten fouten in de namen voor. Dat is storend en haalt je helaas helemaal uit het verhaal. Dit zou bijna gezorgd hebben voor een ster aftrek in mijn beoordeling, ware het niet dat ik erg enthousiast ben over het verhaal dat Marsh heeft willen vertellen.

Het verhaal over Max en Ahmed is ontzettend spannend, ontroerend en realistisch. Oorlog en vluchtelingen zijn geen ver van je bed show meer na Niemandsjongen gelezen te hebben. Ondanks dat de jongens door een samenloop van omstandigheden elkaar ontmoeten en ze qua taal en cultuur van elkaar verschillen, komen ze er ook achter dat ze dingen met elkaar gemeen hebben. De vriendschap die ontstaat brengt de jongens veel. Max leert veel van Ahmed. Zijn liefde voor orchideeën en het geduld dat hij heeft om voor ze te zorgen laat Max zien dat hij moet volhouden, maar ook hoe hij met weinig spullen een huiselijke situatie kan creëren, ver van thuis. Ahmed leert inzien dat er altijd mensen zijn die je het goed met je voor hebben en die je kunt vertrouwen.

Niemandsjongen is gebaseerd op waargebeurde verhalen. In het boek valt te lezen dat Katherine Marsh met meerdere vluchtelingen heeft gesproken en hun verhalen heeft gebruikt om Max en Ahmed te laten ontstaan. Naast de actuele gebeurtenissen, zoals de aanslag in Bataclan en de vlucht van terroristen naar België, heeft Marsh ook nog een ander op waarheid gebaseerd verhaal verweven in het boek. Het verhaal van Albert Jonnart die in de Tweede Wereldoorlog een jongen heeft laten onderduiken. Dit verhaal geeft hoop en laten Max en Ahmed zien dat ze met lef heel ver kunnen komen.

Verdriet een oorlog spelen een enorme rol in het boek, het is daarom een emotioneel en aangrijpend verhaal geworden. Niemandsjongen laat zien dat oorlog dicht bij huis gebeurt en is waardevol voor tieners om gebeurtenissen en andere culturen te begrijpen. Ruim 4,5e ster.