Wat als je geliefde een onbekende wordt?

(Oorspronkelijk hier vandaan: https://nlboekenrecensies.wordpress.com/2016/05/31/hersenschimmen-bernlef/)

Hersenschimmen – Bernlef

Maarten Klein verliest langzaam maar zeker zijn greep op de werkelijkheid. Hij kan heden en verleden niet meer onderscheiden, wil plotseling weer naar zijn werk en ziet zijn echtgenote voor een vreemde aan. ‘Achter me in de deuropening staat een vrouw. Haar bruine haar valt met een lok schuin naar rechts over haar voorhoofd. […] Ze houdt me in de gaten.’ Meer nog dan een verhaal over dementie is Hersenschimmen een liefdesgeschiedenis, met een overmijdelijk tragisch einde.


Misschien heeft u het wel eens meegemaakt. Bij een kennis of bekende wordt alzheimer of dementie geconstateerd. De persoon in kwestie begint langzaam aan dingen te vergeten, waaronder zijn geliefden.
Ook in het boek Hersenschimmen van Bernlef wordt de aftakeling beschreven van hoofdpersonage Maarten Klein. Langzamerhand ontvreemdt hij zich van zijn eigen vrouw en de andere mensen in zijn omgeving. In het boek van Bernlef lees je alles vanuit het standpunt van Maarten Klein, hoe hij langzamerhand meer en meer verward wordt en dingen vergeet die enkele seconden geleden gezegd zijn.

Het merkwaardige aan dit boek is de snelheid waarmee de aftakeling van hoofdpersonage Maarten Klein heeft plaatsgevonden, in totaal heeft het maar 7 dagen geduurd, wat een ontzettend korte periode is. Hierdoor is het boek Hersenschimmen ook erg dun, de door mij gelezen versie telde maar 167 bladzijden, met een groot lettertype. Echter is het toch niet een boek wat je eventjes weg leest, dit komt vooral vanwege het aangrijpende onderwerp en ook vanwege de verwarring die ontstaat tijdens het lezen van het boek. Omdat je alles leest vanuit het hoofdpersonage Maarten, raak je zelf ook langzamerhand in de war vanwege zijn gedachtes, omdat je zelf ook geen idee hebt waar je je nu werkelijk bevindt in de wereld. De gedachten flitsen namelijk van 3heden naar verleden, waardoor de lezer soms ook in de war raakt en toch terug moet lezen om te weten waar je je nu werkelijk bevindt in het boek.
Persoonlijk vond ik het erg mooi om dit boek zo te lezen, omdat je toch een kijkje krijgt in het hoofd van iemand die lijdt aan dementie, terwijl ze het zelf helemaal niet door hebben. Hierdoor kan je je als lezer goed inleven in het hoofdpersonage Maarten.

Echter zijn de laatste paar bladzijden moeilijk door te komen, Maarten’s verwarring wordt telkens erger en zijn gedachtes lijken nergens stil te staan. Waar je opeens weer in het heden ben, flits je in de volgende zin opeens jaren terug in de tijd.
Hierdoor lezen de laatste paar pagina’s niet erg prettig door en moet je als lezer zijnde er ook flink je tijd voor nemen om deze pagina’s door te komen.



Ik geef het boek Hersenschimmen van Bernlef 4/5 sterren.