Lezersrecensie
Harry Mulisch - De Aanslag
"Was iedereen schuldig en onschuldig? Was de schuld onschuldig en de onschuld schuldig?" (Harry Mulisch,1982, p.245)
De aanslag geschreven door Harry Mulisch is een literaire roman over een aanslag tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maar het boek reikt veel verder dan enkel en alleen WOII, het is een verhaal over toeval en ongeluk, en schuld en onschuld.
Het boek werd uitgegeven in 1982 bij uitgeverij De Bezige Bij, Amsterdam. In enkele maanden tijd werden meer dan 200 000 exemplaren van het boek verkocht. Hier bleef het niet bij want de schitterende roman van Harry Mulisch werd vervolgens verfilmd in 1986 door regisseur Fons Rademakers.
Op de cover van de roman prijkt een afbeelding van een scene die centraal staat in het boek. De moord op Fake Ploeg in het jaar 1945. Ploeg, een NSB'er, wordt neergeschoten aan de kade van Haarlem voor vier huizen (Welgelegen, Buitenrust, Nooitgedacht, Rustenburg). Anton Steenwijk en zijn familie wonen in het huis Buitenrust. Vervolgens verslepen vader en dochter Korteweg, wonend te Nooitgedacht, het lichaam van de inmiddels neergeschoten Fake Ploeg naar het huis van Anton. De actie van familie Korteweg resulteert in de dood van Peter, de broer van Anton, en de ouders van Anton. Anton wordt daarentegen meegenomen door de Duitsers en zal pas veel later in zijn leven te weten komen wat er die avond juist allemaal is gebeurt en hoe dat überhaupt is kunnen gebeuren.
Het boek is opgedeeld in verschillende delen die telkens een bepaalde periode in het leven van Anton Steenwijk beschrijven (1945, 1952, 1956, 1966, 1981). Desondanks dat Harry Mulisch zulke grote sprongen maakt in de verhaallijn zorgt de schrijver telkens voor een duidelijke link met de vorige episode.
We volgen als lezer het leven van Anton Steenwijk die hoe steeds meer komt te weten over de vage gebeurtenis die plaats vond in zijn jeugdjaren. De schrijver zorgt er voor dat de lezer telkens op dezelfde golflengte zit op vlak van gedachtegang als Anton. Dit maakt dat hij de lezer keer op keer kan verbazen wanneer Anton nieuwe mensen leert kennen en tot nieuwe vaststelling komt over zijn verleden.
Het is mooi om te zien hoe het verhaal als een puzzel in elkaar valt naarmate het einde van het boek nadert. Op het einde van het boek is de volledige misdaad verklaart en weten we hoe het allemaal in werkelijkheid is verlopen. We komen te weten waarom het lichaam juist naar daar werd verplaatst, wie er op Fake ploeg schoot, met wie Anton de cel deelde die nacht, enzovoort. Maar dan rest enkel de vraag nog, Wie heeft er schuld? Was iedereen schuldig en onschuldig? Was de schuld onschuldig en de onschuld schuldig?
Doorheen het verhaal maakt de schrijver onder andere gebruik van beeldspraak en symboliek. Een mooi en opvallend geïllustreerd voorbeeld uit het boek zijn de dobbelstenen. Toeval komt regelmatig voor in het verhaal, symbool hiervoor staan de dobbelstenen.
Telkens wanneer het leven van Anton een beslissende wending neemt dan komen de dobbelstenen subtiel aan bod. Een goed voorbeeld hiervan is de avond van de aanslag, de familie Steenwijk speelt het spel Mens erger je niet, maar wanneer ze de schoten op Fake Ploeg horen steekt Anton de dobbelstenen in zijn broekzak. Gedurende het hele proces om tot bij zijn oom in Amsterdam te geraken heeft Anton de dobbelstenen onbewust op zak en haalt ze regelmatig boven op zo een toevalmoment.
De dobbelstenen komen meermaals aan bod in het verhaal.
Harry Mulisch is er opnieuw in geslaagd om een vlot leesbaar boek te schrijven voor een breed doelpubliek. Het is zeker een aanrader voor zowel ervaren als onervaren lezers. Dit maal een verhaal over toeval en ongeluk, kracht en zwakte, en schuld en onschuld.
(Recensie door Joachim Scheire, gepubliceerd op 22/10/2018)
De aanslag geschreven door Harry Mulisch is een literaire roman over een aanslag tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maar het boek reikt veel verder dan enkel en alleen WOII, het is een verhaal over toeval en ongeluk, en schuld en onschuld.
Het boek werd uitgegeven in 1982 bij uitgeverij De Bezige Bij, Amsterdam. In enkele maanden tijd werden meer dan 200 000 exemplaren van het boek verkocht. Hier bleef het niet bij want de schitterende roman van Harry Mulisch werd vervolgens verfilmd in 1986 door regisseur Fons Rademakers.
Op de cover van de roman prijkt een afbeelding van een scene die centraal staat in het boek. De moord op Fake Ploeg in het jaar 1945. Ploeg, een NSB'er, wordt neergeschoten aan de kade van Haarlem voor vier huizen (Welgelegen, Buitenrust, Nooitgedacht, Rustenburg). Anton Steenwijk en zijn familie wonen in het huis Buitenrust. Vervolgens verslepen vader en dochter Korteweg, wonend te Nooitgedacht, het lichaam van de inmiddels neergeschoten Fake Ploeg naar het huis van Anton. De actie van familie Korteweg resulteert in de dood van Peter, de broer van Anton, en de ouders van Anton. Anton wordt daarentegen meegenomen door de Duitsers en zal pas veel later in zijn leven te weten komen wat er die avond juist allemaal is gebeurt en hoe dat überhaupt is kunnen gebeuren.
Het boek is opgedeeld in verschillende delen die telkens een bepaalde periode in het leven van Anton Steenwijk beschrijven (1945, 1952, 1956, 1966, 1981). Desondanks dat Harry Mulisch zulke grote sprongen maakt in de verhaallijn zorgt de schrijver telkens voor een duidelijke link met de vorige episode.
We volgen als lezer het leven van Anton Steenwijk die hoe steeds meer komt te weten over de vage gebeurtenis die plaats vond in zijn jeugdjaren. De schrijver zorgt er voor dat de lezer telkens op dezelfde golflengte zit op vlak van gedachtegang als Anton. Dit maakt dat hij de lezer keer op keer kan verbazen wanneer Anton nieuwe mensen leert kennen en tot nieuwe vaststelling komt over zijn verleden.
Het is mooi om te zien hoe het verhaal als een puzzel in elkaar valt naarmate het einde van het boek nadert. Op het einde van het boek is de volledige misdaad verklaart en weten we hoe het allemaal in werkelijkheid is verlopen. We komen te weten waarom het lichaam juist naar daar werd verplaatst, wie er op Fake ploeg schoot, met wie Anton de cel deelde die nacht, enzovoort. Maar dan rest enkel de vraag nog, Wie heeft er schuld? Was iedereen schuldig en onschuldig? Was de schuld onschuldig en de onschuld schuldig?
Doorheen het verhaal maakt de schrijver onder andere gebruik van beeldspraak en symboliek. Een mooi en opvallend geïllustreerd voorbeeld uit het boek zijn de dobbelstenen. Toeval komt regelmatig voor in het verhaal, symbool hiervoor staan de dobbelstenen.
Telkens wanneer het leven van Anton een beslissende wending neemt dan komen de dobbelstenen subtiel aan bod. Een goed voorbeeld hiervan is de avond van de aanslag, de familie Steenwijk speelt het spel Mens erger je niet, maar wanneer ze de schoten op Fake Ploeg horen steekt Anton de dobbelstenen in zijn broekzak. Gedurende het hele proces om tot bij zijn oom in Amsterdam te geraken heeft Anton de dobbelstenen onbewust op zak en haalt ze regelmatig boven op zo een toevalmoment.
De dobbelstenen komen meermaals aan bod in het verhaal.
Harry Mulisch is er opnieuw in geslaagd om een vlot leesbaar boek te schrijven voor een breed doelpubliek. Het is zeker een aanrader voor zowel ervaren als onervaren lezers. Dit maal een verhaal over toeval en ongeluk, kracht en zwakte, en schuld en onschuld.
(Recensie door Joachim Scheire, gepubliceerd op 22/10/2018)
1
9
Reageer op deze recensie
Gesponsord
Deze thriller trekt je razendsnel mee in een complot met onbetrouwbare staatslieden met hun eigen agenda's, internationale conflicten en hoogoplopende bedreigingen voor de samenleving.
