"Een literaire tijdreis waarin Fitzgerald me in hart en hoofd heeft weten te raken"

Dit is het eerste boek dat ik las van de in 2000 overleden getalenteerde laatbloeier Penelope Fitzgerald. Bij uitgeverij Karmijn zijn inmiddels drie vertaalde werken van haar verschenen: De blauwe bloem, De boekhandel en De Engelenpoort.

Fitzgerald heeft de setting in De Engelenpoort heel klein gehouden in en om het St. Angelicus-college, de universiteit van Cambridge, ten tijde van 1912. Deze periode staat geboekt als een roerige overgangsperiode tussen de traditionele natuurkunde en de kwantummechanica. Ze slaat een brug naar die tijd met de rationele domineeszoon Fred Fairly, de hoofdpersoon, die daar verbonden is als docent Natuurkunde. Aan zijn functie bij deze universiteit zit een restrictie verbonden: hij moet vrijgezel zijn en blijven. Het St. Angelicus-college is verboden toegang voor vrouwen. Met dit als uitgangspunt richt Fitzgerald de schijnwerper op de beoogde wetenschappelijke scheidslijn tussen ratio en emotie.

Fitzgerald brengt met fijne humor en een licht vleugje drama Fred's rationele theorie aan het wankelen. Zijn stelling komt na een fietsongeluk met Daisy Saunders, een leerling verpleegster, op losse schroeven te staan. Doordat zij een trouwring draagt wordt er door hun redders in nood per abuis aangenomen dat hij en Daisy een echtpaar zijn. Fred zou wensen dat het zo was, want hij is, tegen zijn nuchtere verwachtingen in, op slag verliefd op haar. Het is nog maar de vraag of dit gevoel wederzijds is, want ze verdwijnt en laat hem ontredderd achter. Fred's gevoel dreigt zijn ratio in het nauw te drukken en zijn carrière op het spel te zetten.

Ik ben verrast door De Engelenpoort, waarbij de titel overigens zeer letterlijk te nemen is, de poort heeft een veelzeggende rol in deze compacte roman. De Nederlandse cover licht een tipje van de sluier maar laat nog voldoende te raden over. De geschetste gebeurtenissen, met Fred als proefkonijn van het (nood)lot, laten zien dat het strikt scheiden van ratio en emotie niet zo eenvoudig is als werd aangenomen. Het verschil in afkomst èn toekomst van Fred en Daisy wordt fijntjes belicht en blootgelegd. Het geeft de lezer een goed beeld over de maatschappelijke rolverdeling ten tijde van het begin van de twintigste eeuw. Fitzgerald heeft me met dit verhaal een blik in het verleden gegeven, een literaire tijdreis waarin ze me (postuum) in hart en hoofd heeft weten te raken.