Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

een uniek, maar allesbehalve gemakkelijk interpreteerbaar werk

Sigried 22 januari 2017 Hebban Recensent
Het valse seizoen is de zesde roman van Christiaan Weijts (1976). Verschillende van zijn eerdere werken werden bekroond en ook zijn columns kennen een trouw lezerspubliek. De flaptekst van het boek vermeldt dat Weijts voor deze roman zocht “naar het literaire equivalent van het strijkkwartet, de ultieme vorm van de Europese muziek.” De opbouw, stijl én inhoud van de roman hangen inderdaad nauw samen met klassieke muziek. Bovendien stelde de auteur speciaal voor dit boek een Spotify-speellijst samen, waardoor de lezer tijdens het lezen kan luisteren naar de muziekstukken die in het verhaal aan bod komen. Dit alles resulteert in een uniek, maar allesbehalve gemakkelijk interpreteerbaar werk.

Drie personages gaan door het schrijven van brieven naar elkaar op zoek naar verbindingen tussen hun levens en antwoorden op allesomvattende levensvragen. Centraal hierbij staat Camiel die ondanks al zijn bravoure een vat vol twijfels is: “Ik ben de tweede viool, de eeuwige stand-in. Ik ben de geboren remplaçant, de vervanger, de ultieme linkerhand, de second best op elk gebied.” Na jaren tweede viool te spelen in een kwartet is hij zijn passie voor muziek kwijt, meer nog; muziek raakt hem in het geheel niet meer. Hij hoopt inspiratie te vinden bij zijn vroegere mentor, Pablo die evenzeer het spoor bijster is. Ondanks eerder succes als componist heeft Pablo de traditionele muziek de rug toegekeerd en vult hij zijn tijd met het verwerken van gesprekken die hij als uberchauffeur voert tot klankcomposities. Hoewel er een actieve briefwisseling op gang komt, schrijven ze langs elkaar heen en is er van echt contact amper sprake. Wanneer Camiel bij toeval Nadège hoort spelen op haar altviool, lijkt zij het antwoord op al zijn vragen. Nadège leidt echter een zwerversbestaan waarin ze enkel haar eigen regels volgt. Hoewel ze Camiel mee op sleeptouw neemt, is het van begin af aan duidelijk dat ook zij hem niet kan redden.

Net als in een orkest hebben de personages een duidelijk omlijnde taak binnen het verhaal en moeten ze samen een geheel zien te vormen. Dit zorgt voor enigszins starre personages die niet altijd even geloofwaardig zijn. Het is echter maar de vraag of dat in deze roman een probleem is. Het valse seizoen gaat immers over de dunne grens tussen wat echt en vals is, tussen origineel en namaak, tussen waarheid en bedrog. In een wereld waarin die grens voor de personages al te vaag is, zoeken ze houvast in muziek, maar ook die blijkt niet neutraal te zijn: “in een wereld die is omgesmolten tot simulaties en tekens, een wereld waarin alles onophoudelijk iets representeert, is muziek het enige wat niet verwijst, geen teken is, geen representatie. Het is zelf, in plaats van na te bootsen of aan te duiden wat elders is. En toch is elke uitvoering een replica, een heropvoering, een herhaling.”

Weijts heeft het verhaal zo opgesteld dat je als lezer voortdurend geconfronteerd wordt met foute interpretaties van wat je eerder gelezen hebt. Niet enkel de personages, maar ook hun acties, gedachten en zelfs herinneringen blijken vaak vals (in alle betekenissen van het woord) te zijn. De auteur lijkt echter slaaf te zijn geworden van deze weldoordachte opzet, waardoor de gebeurtenissen te gekunsteld overkomen, wat de afstand tot de lezer behoorlijk vergroot. Als lezer moet je hierdoor steeds opnieuw het verhaal reconstrueren, wat telkens meerdere interpretaties genereert. Dit levert een interessante, maar ook erg vermoeiende leeservaring op. Ik vond het bijzonder frustrerend om bij elke zin die ik las ten volle te beseffen dat ik een boek in handen had dat ontzettend goed geschreven is – zowel qua inhoud als structuur – maar dat me toch niet kon raken omdat er teveel verbanden waren die me ontglipten. Camiel schrijft in één van zijn eerste brieven: “Vereist is dat je deze woorden daarom leest met aandacht, rust en verbeeldingskracht. Ontbreken die jou op dit moment, schuif deze vellen dan terzijde en lees ze wanneer je er wél klaar voor bent.” Deze waarschuwing is ook op Het valse seizoen van toepassing. Het is een boek waarvoor je de tijd moet nemen, de tijd om de zinnen te laten doordringen, de tijd om hele passages te herlezen, de tijd om na te denken over mogelijke verbanden.

Het valse seizoen is een boek voor muziekliefhebbers die houden van een literaire uitdaging. Voor lezers die – net als ik – ook meegesleept willen worden door het verhaal lijkt het me minder geschikt.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Sigried