groots verhaal met veel lagen en fantastische personages

Russo beschrijft in ‘Niemands gek’ het wel en wee van de inwoners van het piepkleine Amerikaanse stadje North Bath, waar de bewoners hun leven lang op elkaar aangewezen zijn. Iedereen kent elkaar en de ruzies en vriendschappen gaan hele familiegeschiedenissen terug in de tijd. Waar North Bath ooit een succesvol kuuroord was, is het in 1984 niet meer dan een gedoemde plek waar elke vorm van vooruitgang meedogenloos tegen een muur botst. De meeste bewoners hebben zich hier niet alleen mee verzoend, maar staan ook argwanend tegenover elke vorm van ambitie of verandering.

Centraal staat Donald Sullivan (Sully) die als zestiger weinig in zijn leven heeft bereikt en inwoont bij zijn oude schooljuf, de weduwe Beryl Peoples. Sully is het prototype van twaalf stielen, dertien ongelukken. Elke beslissing die hij neemt is onherroepelijk de verkeerde. Hij is zich daar niet alleen volledig van bewust, maar heeft dit zelfs ontwikkeld tot zijn kenmerkende karaktereigenschap: “Sully zelf had niets van waarde, en het was altijd een raadsel voor hem dat mensen zich zorgen maakten dat hun spullen beschadigd raakten. Zijn hele bestaan was een aaneenschakeling van schades, waardoor hij schade als een van de constante factoren van het leven was gaan zien, iets waar je je evenmin druk over moest maken als over het weer.” Zijn toenemende ongeluk leidt tot zowel hilarische als tragische taferelen, waarbij de sterke samenhang tussen het heden en verleden van de bewoners steeds duidelijker naar voren komt.

In het begin is het wennen aan de vele personages, die allemaal verbazingwekkend realistisch beschreven worden. Ook de meest karikaturale types, zoals de eenbenig verwarde advocaat Wirf en Sully’s naïeve sidekick Rub, krijgen naar het einde toe een gelaagdheid die hen geloofwaardig maakt. Russo heeft veel oog voor detail en werkt zelfs figuren die van weinig belang zijn voor het verhaal prachtig uit.
Russo schenkt bij de ontwikkeling van zijn personages bijzondere aandacht aan de ouder-kind relatie en beklemtoont de bepalende rol die ouders op de levensloop van hun kinderen kunnen hebben. Hij gaat hierbij zeer subtiel te werk en velt geen waardeoordelen. Zo is Beryl ondanks de sterke antipathie die ze voor haar eigen zoon voelt een personage dat bij veel lezers in de smaak zal vallen door haar doorzettingsvermogen en aparte kijk op het leven. Sully gebruikt aanvankelijk zijn verschrikkelijke jeugd als excuus voor zijn eigen gebrekkig vaderschap en weigert te geloven in concepten als spijt en schuld. Naarmate het verhaal vordert ga je beter begrijpen wat de gevolgen van Sully’s daden zijn voor de verschillende personages, waardoor zijn pogingen om alsnog een vader te zijn zowel ontroerend als wrang zijn.

Niemands gek, waarin zo goed als niets gebeurt, steunt volledig op de dialogen tussen de personages en de ontwikkelingen die ze doormaken. Russo is een meesterverteller die ervoor zorgt dat het verhaal op geen enkel moment stilvalt. Is er dan niets mis met dit boek? Jawel, het formaat! Het boek is dik en vrij zwaar waardoor ik ruim een week met mijn rechterschouder 10 cm lager rondgelopen heb. Mijn handtas heeft het overleefd, maar voor het vervolg heb ik zonder twijfelen voor het ebook gekozen.