tussen feit en fictie

chuilplaatsen van Woody Gardiner is het tweede boek van Frank Gunning. Het is een bijzonder boek dat speelt met de combinatie tussen fictie en feiten, en daardoor als roman kan beschouwd worden: “Weef een paar feiten door fictie en het blijft fictie. Meng een scheut fictie door de feiten en het zijn geen feiten meer. Fictie wint altijd.”

Het enige dat de lezer zeker weet is dat het boek gebaseerd is op de echt bestaande figuur van Woody Gardiner – wiens werkelijke naam dan weer wel een van de vele mysteries blijft. John ‘Woody’ Gardiner bevond zich in de jaren ’80 in het Vredesaktiekamp (VAK) Woensdrecht, waar hij zich op een gegeven ogenblik uitte als infiltrant. Gunning deed uitgebreid onderzoek naar Woody, maar kon de waarheid nooit helemaal achterhalen. In deze roman fictionaliseert hij de feiten niet alleen, maar verzint er ook nieuwe gebeurtenissen en details bij zodat een volledig eigen versie van het leven van Woody gecreëerd wordt.

Woody is een mysterieuze figuur vol tegenstellingen en zo wordt hij ook van in het begin door Gunning afgeschilderd. Het levert een spetterend eerste deel op, waarbij de laconieke levenshouding van de jonge Woody voor grappige inzichten zorgt die de toon van het verhaal luchtig houden. Woody leert van jongs af aan om zichzelf zo onzichtbaar mogelijk te maken, een kwaliteit waar hij in zijn verdere leven steeds opnieuw naar terug grijpt.

In het tweede deel verschuift het perspectief onverwachts naar een vrouwelijke personage dat nog niet eerder in het boek voorkwam. Het duurt even voor de lezer haar kan plaatsen en het doel van deze verschuiving kan plaatsen. Deze op het eerste zicht vreemde ingreep werkt wonderwel. De lezer volgt nu Anke, een vrouw die weg is bij haar man en op zoek is naar een nieuwe levensinvulling. Ze hoopt die te vinden bij Atlantis, een gemeenschap die los aan elkaar hangt en probeert zich af te zetten tegen als dat naar conservatisme ruikt. Daar blijkt Woody zich schuil te houden, al verdwijnt hij op het einde van dit deel uit Ankes leven.

Het tempo is ook in dit deel hoog en het taalgebruik beeldend zonder te poëtisch te zijn: “Ik heb honger, maar ik ga niets eten. Ik vreet mezelf wel op vanbinnen, waar stroperige klonten verachting en trage golven radeloosheid langzaam tot een pap van haat worden geroerd.”

Ook de volgende delen brengen nieuwe personages en nieuwe perspectieven en verhalen. De personages lijken niet veel met elkaar gemeen te hebben. Ze staan op verschillende manieren in het leven en hebben andere dromen en ambities. Hun enige raakpunt is dat ze stuk voor stuk te maken krijgen met Woody. Via hun verhalen komt de lezer telkens iets nieuws te weten over Woody en waar hij zich op een bepaald moment in de tijd bevindt. De verschillende personages laten de auteur ook toe om kritisch tegenover verschillende levensvisies te staan, waardoor de lezer zelf moet nadenken over de eigen standpunten en niet blindelings dat van de verteller kan volgen.

Hoewel het hoge ritme van de twee eerste delen verder in de roman niet meer bereikt wordt, betekent dat niet dat het verhaal inzakt. Gunning gebruikt verschillende stijlen en komt daar steeds wonderwel mee weg. Het bewijst zijn veelzijdigheid als auteur, al wordt de verhaallijn naar het einde toe wel erg chaotisch en soms zelfs langdradig. Als om dat te verantwoorden eindigt hij het boek met een toelichting van hoe hij tewerk gegaan is: “Wie was Woody? Wat weet ik zeker, wat vermoed ik, wat zal ik nooit weten? Ik zoek op Google, spit uit, bel, lees minutieus, vergelijk bronnen.” Gunning doorbreekt met dit laatste hoofdstuk opnieuw de traditionele romanstructuur en laat de lezer beduusd achter.