Een bundeling verhalen over de rol van de vrouw in China

Bettine Vriesekoop, voormalig tafeltenniskampioene en China-correspondente, wil in haar boek Dochters van Mulan een beeld schetsen van de vrouw in de Chinese geschiedenis, haar emancipatie en haar huidige positie in de samenleving. Daartoe voerde ze in drie jaar tijd diverse gesprekken met ongetrouwde vrouwen in de leeftijd van twintig tot ongeveer dertig jaar. Elk interview is uitgewerkt tot een hoofdstuk in Dochters van Mulan. Het resultaat is niet zozeer een eenduidig antwoord op de vraag hoe vrouwen China veranderen, maar meer een bundeling van verhalen over de rol van de vrouw in de Chinese samenleving, vroeger en nu.

In de meer dan dertig jaar dat Bettine al in het land van de rijzende zon komt, raakte zij geïntrigeerd door oude Chinese rituelen als het voetbinden, maar ook door moderne problematiek als het inwonersoverschot en de daarmee samenhangende eenkindpolitiek. Drie jaar geleden besloot zij een boek te schrijven over het thema ‘vrouwen in China’. Daartoe sprak zij met onder anderen een plastisch chirurg, een megarijke maar alleenstaande vrouw, twee lesbiennes die bij Durex werken, een voormalig prostituee, een sexuologe, een activistische actrice die speelt in de Chinese versie van de Vagina Monologen, een genderdeskundige en een moderne zwaardvrouw. Zelf heeft Bettine Vriesekoop zich als voorbereiding op dit boek goed ingelezen over niet alleen de rol van de vrouw in de huidige Chinese samenleving, maar ook over de rol van de vrouw in de Chinese geschiedenis, getuige de vele citaten die zij aanhaalt uit andere boeken, romans, onderzoeken en websites. Haar bronnenlijst bestaat dan ook uit meer dan dertig artikelen en boeken, evenals bijna twintig websites. Wie aan dit boek begint, dient eigenlijk eveneens te beschikken over een basiskennis van (de geschiedenis van) een van de oudste culturen ter wereld. Chinese filosofische en religieuze stromingen als het taoïsme en het confucianisme worden vaak benoemd en slechts beknopt uitgelegd door Bettine. Ook de dynastieën van de omvangrijke Chinese geschiedenis komen veelvuldig aan bod, ervan uitgaande dat de lezer bekend is met de verschillende machthebbende families die in bijna 5000 jaar tijd bijgedragen hebben aan de ontwikkeling van het land en de verrijking van haar geschiedenis. Dat maakt dat dit boek af en toe meer leest als een studieboek dan als een literatuurboek.

Wellicht vat Colin, een in Peking wonende oud-professor die Bettine nog kent van vroeger, de eindconclusie over Dochters van Mulan  nog het beste samen. Colin gaf Bettine drie jaar geleden een privécollege over Hua Mulan, de dochter van een legeraanvoerder die in plaats van haar vader en verkleed als man het leger in gaat. Voor Bettine hét ultieme voorbeeld van een zwaardvrouw, een feministe, een vrouw die China veranderde. Colin vertelt dat Bettine in 2007 al op zoek was naar strijdbare vrouwen in China. Hij vertelt: “Je vroeg je af of ze Hua Mulan nog kennen en of ze haar beschouwen als icoon. Ik begreep toen al niet veel van je onderzoek. En eigenlijk nog steeds niet, maar ik hoop dat je een stuk wijzer bent geworden.” Met hetzelfde gevoel bleef ik als lezer achter. Een eenduidig antwoord op de vraag hoe vrouwen China veranderen geeft Bettine niet, maar dankzij haar onderzoek en interviews heeft ze zichzelf en daarmee ook haar lezers (hopelijk) wel een beter beeld verschaft van hoe het zowel vroeger als in het moderne China gesteld is met de positie van de vrouw.