Een diep-dramatisch relaas uit de vergetelheid gehaald

In het jaar 1950 staan de kranten vol over Bertha Hertogh; een Nederlands meisje dat na zeven jaar en tien maanden herenigd wordt met haar biologische ouders. Ze is geboren op Java, maar op vijfjarige leeftijd breekt daar de oorlog uit. Haar vader wordt opgepakt en haar moeder kan niet meer voor al haar kinderen zorgen en besluit het vijfjarige meisje af te staan aan de welvarende Amina. In de jaren die daarop volgen, zorgt Amina voor Bertha, die omgedoopt wordt tot Nadra, besneden wordt en in plaats van het katholieke geloof voortaan gaat leven volgens de moslimtradities. Nadra voelt zich inmiddels helemaal thuis bij haar nieuwe moeder, als haar biologische ouders na bijna acht jaar ineens te kennen geven dat ze Bertha terug naar Nederland willen halen. Er ontstaat een juridisch getouwtrek en er breken zelfs rellen uit waarbij meer dan tweehonderd doden vallen.

Mijn naam is Nadra is het vijfde boek van Elle van Rijn (1976), die naast schrijfster ook actrice is. In een interview voor het tijdschrift gezondNU vertelt Van Rijn: “Beiden disciplines komen voort uit de drang om in de huid van een ander te kruipen. Te willen weten en voelen hoe het is om een ander te zijn. En die ander uiteindelijk écht te zijn.” Ook bij dit boek weet Elle zich helemaal te verplaatsen in Bertha, dankzij het bestuderen van brieven, officiële documenten, artikelen in kranten en tijdschriften en verschillende boeken over de ‘Nadra-case’ en het bekijken van televisie-items over het onderwerp en filmtapes met urenlange interviews met Bertha. Dit heeft zijn vruchten afgeworpen: Elle weet haar hoofdpersonage dermate goed neer te zetten, dat ook het lezende publiek zich gedurende het hele verhaal helemaal kan inleven in het meisje dat op Java geboren wordt, de tiener die haar geboorteland niet wil verlaten, de puber die niet kan aarden in Nederland en later de volwassen vrouw die door haar verstoorde jeugd het geluk maar niet kan vinden.

Het waargebeurde verhaal begint in 1937, het jaar waarin de blanke, blonde Bertha geboren wordt. Haar moeder is half-Indisch, haar vader Nederlands. Uitvoerig beschrijft Elle hoe het meisje de eerste vijf jaren van haar leven beleefde, vanuit het oogpunt van Bertha. Haar gedachten en perspectieven komen uitgebreid aan bod, waarbij haar kinderlijke onschuld en onbegrip het verhaal nog aangrijpender maken. Vanaf de eerste bladzijde lijkt het wel alsof Elle met een bandrecorder het emotionele relaas van Bertha, die zich schijnbaar nog tot in detail de gehele geschiedenis kan herinneren, woord voor woord opgenomen en opgeschreven heeft. Het grootste compliment is dan misschien ook wel dat pas in het nawoord duidelijk wordt dat Bertha reeds gestorven is en Elle het gehele verhaal aan de hand van het overvloedig aanwezige researchmateriaal geschreven heeft. Een groot compliment voor haar voorstellingsvermogen en capaciteit om dit haarfijn over te brengen op de lezer.

Het verhaal wordt ondersteund met foto’s van Bertha op vijfjarige leeftijd, van haar biologische ouders, haar oma en van Amina. Ook Bertha’s aankomst op Schiphol is vastgelegd, evenals enkele beelden uit haar latere leven in Nederland, waar ze uiteindelijk trouwt en maar liefst tien kinderen krijgt. Het is echter geen gelukkig huwelijk. Na haar verstoorde jeugd lukt het Bertha niet om de ware liefde te vinden. Hoe anders had het leven voor haar kunnen lopen als ze haar niet weggehaald hadden uit Azië. Nog steeds leren kinderen in Singapore aan de hand van het verhaal van Nadra hoe verdeeldheid kan ontstaan in een land. Want het gevecht om Nadra werd gezien als een aanval van de christenen op de moslims, wat uiteindelijk zelfs leidde tot een religieuze strijd tussen de twee geloven. In Singapore, Maleisië en Indonesië kent nog steeds iedereen het verhaal van het kleine witte meisje dat gedwongen werd haar geliefde geboorteland te verlaten. Dankzij Elle wordt het verhaal hier ook uit de vergetelheid gehaald.