wat een kanjer

“Van alle geschiedenissen uit de geschiedenis,
is die van Spanje ongetwijfeld de meest trieste,
omdat die slecht afloopt”
Jaime Gil de Biedma

1937, Madrid. Het zijn verwarrende en spannende tijden, door een woelige burgeroorlog. De jonge dokter Guillermo Garcia Medina is bijna dag en nacht in het ziekenhuis te vinden om de vele gewonden te verzorgen. Door omstandigheden vangt hij ook nog eens zijn voormalig buurmeisje, Amparo thuis bij hem op. Beiden hebben een andere politieke voorkeur wat gevaarlijk is door de aanwakkerende burgeroorlog en het creëert extra spanningen tussen hen. Op een dag wordt Manuel Arroyo Benítez dodelijk gewond binnen gebracht in het ziekenhuis. Andere dokters geven hem op maar Guillermo niet. Zo redt hij Manuels leven en vangt hem ook thuis bij hem op tijdens zijn lange revalidatie periode. Er ontstaat een hechte vriendschap tussen beide mannen.

Na de Spaanse burgeroorlog, wanneer Franco over Spanje heerst, scheiden de wegen van beide vrienden. Guillermo denkt zijn vriend nooit meer te zullen terug zien, maar net na de Tweede Oorlog kruisen hun wegen zich terug. Manuel is in Madrid voor een gevaarlijke opdracht: infiltreren in het milieu van voormalige nazi kopstukken om zo het ganse onderduikingnetwerk bloot te leggen. Opnieuw schiet Guillermo hem te hulp. Om hun plannen te laten lukken hebben ze echter ook de hulp nodig van Amparo, van wie zij weten dat ze niet te vertrouwen is.

Conclusie

Almudena Grandes is in haar thuisland Spanje een gekend literair auteur. Ze heeft reeds enkele boeken geschreven over de Spaanse burgeroorlog en de periode erna, steeds met een kritische invalshoek. De patiënten van dokter Garcia is onderdeel van haar serie Episodias de una guerra interminable serie.

Het boek begint met een kort inleidend hoofdstuk, die ze afsluit met deze ene zin: “Mijn verhaal is het verhaal van drie bedriegers”. Dit zorgt ervoor dat je als lezer onmiddellijk in de ban raakt van het verhaal. De auteur weet haar lezers al vanaf de eerste pagina’s te boeien. Moeiteloos vermengt zij ook fictie en non-fictie. Tussen de verschillende hoofdstukken staan fragmenten die zo uit de geschiedenisboeken komen. Hierdoor kan je als lezer het verhaal beter plaatsen. Doch, voor niet-Spaanse lezers, blijft het soms toch wat moeilijker om alles goed te kunnen kaderen en in zijn geheel te zien. Zo heb ik af en toe wat feiten opgezocht, gezien mijn kennis van de Spaanse geschiedenis niet zo uitgebreid is. Maar dit is net hetgeen de auteur ook aan de kaak wil stellen. Spanje heeft volgens haar, in vergelijking met andere Europese landen, te weinig aandacht voor de eigen geschiedenis.

Almudena heeft een beeldende stijl, waarin wij zeker dat tikkeltje Spaans temperament zullen opmerken. Zij schuwt het niet om als hoofdthema één van de zwartste pagina’s uit de Spaanse geschiedenis te kiezen: hoe Spanje na de Tweede Wereldoorlog nazikopstukken hielp om Europa te ontvluchten. Maar ook de burgeroorlog en Franco komen ruim aan bod.

Almudena zit er zeker niet mee verlegen om met een kritische pen naar het verleden te kijken en hoe men er vandaag mee omgaat. Leuk detail, is het citaat aan het begin van het boek, op de plaats waar men meestal terugvindt aan wie de auteur haar boek opdraagt. Uit het citaat kan je als lezer onmiddellijk opmaken welke toon het boek zal hebben en welke boodschap de auteur met haar boek wil verspreiden.

In het begin was het voor mij wat aanpassen aan de schrijfstijl omdat zowel heden, verleden als toekomst door elkaar worden gebruikt in dezelfde zin of context. Maar gelukkig went dit zeer snel en ben ik door deze bijna 900 pagina-dikke roman gevlogen. Ik kan mij echter wel voorstellen dat dit boek niet voor iedereen even makkelijk zal zijn: het is nogal een dikke jongen, er doen veel personages in mee, heden-verleden en toekomst worden vaak door elkaar gebruikt , er is veel non-fictie in verwerkt en als niet-Spaanse lezer kunnen verschillende termen en woorden moeilijk zijn waardoor je hun betekenis dient op te zoeken. Bovendien wisselen de twee hoofdpersonages vaak van naam en identiteit waardoor je als lezer aandachtig moet zijn. Het kan dus wat complex worden, maar een ervaren lezer zal zeker van het boek kunnen genieten.
Het verhaal wordt hoofdzakelijk verteld vanuit het perspectief van dokter Garcia, maar ook andere personages komen aan het woord. Zo leer je ze allemaal goed kennen en gaandeweg krijgt het verhaal meer diepgang. Wat zeker een meerwaarde aan het boek zelf is, gezien zijn lijvigheid, is de inhoudstabel en aan het einde van het verhaal een lijst met de verschillende personages en een verklarende woordenlijst. Op de personagelijst wordt ook een onderscheid gemaakt tussen de fictieve en niet-fictieve karakters.

De patiënten van dokter Garcia is het vierde deel van de serie Episodias de una guerra interminable maar je kunt het boek zeker lezen als een stand-alone. Er zijn in het boek geen verwijzingen naar personages uit voorgaande boeken en het is een verhaal op zich, net zoals de andere boeken van deze serie. De rode draad doorheen de serie is de geschiedenis van Spanje die telkens wordt verteld vanuit andere personages.
In het begin was het wat wennen aan de schrijfstijl, maar ik heb van dit boek genoten en ook veel bijgeleerd. We kennen allemaal de geschiedenis van de nazi’s, maar wat er na de Tweede Oorlog met hen gebeurde was voor mij nogal vaag. Hoewel het een lijvig boek is, leest het als een trein. Een meesterwerkje voor geschiedenis liefhebbers. Ik geef het boek een verdiende vier sterren.