must read

Met dank aan uitgeverij Atlas Contact voor dit recensie-exemplaar

‘Selma, aan Hitler ontsnapt, gevangene van Mao’ gaat over een bijzonder thema en heeft bovendien de ‘Libris Geschiedenisprijs’ 2017 gewonnen, redenen genoeg om dit boek te lezen.

Korte inhoud

Carolijn Visser is vooral gekend voor haar reisverhalen die over China en Tibet gaan, bovendien geeft zij ook tal van lezingen over deze landen. Tijdens een van deze lezingen ontmoet zij Greta en Tseng Y Tsao, de kinderen van Selma Vos. Deze ontmoeting zal de eerste van vele worden, de gesprekken die daarop volgen tussen hen en de brieven die zij nog hadden van hun moeder aan hun Nederlandse grootvader zullen de basis vormen van dit boek.

Tijdens WOII ontsnappen Selma en haar vader op het nippertje aan de gaskamers, haar moeder ontkomt echter niet. Na de verschrikkingen van deze oorlog krijgt Selma de kans om te studeren in Cambridge, waar ze de tien jaar oudere Chang ontmoet. Ze worden verliefd en beslissen te trouwen. Chang vindt werk in Hong Kong en Selma beslist hem te volgen. In Hong Kong hebben ze een relatief goed leven, ze wonen in een luxueus appartement en hebben niets tekort.

Maar dan wordt Chang gevraagd om terug naar China te keren. Zo komt Selma terecht in ‘het China van Mao’. Aanvankelijk hebben ze ook in China een goed leven, ondanks het feit dat Selma en haar kinderen steeds aangegaapt worden door iedereen op straat omdat ze ‘vreemdelingen’ zijn. Aanvankelijk was Selma zelfs positief over het communisme. Maar geleidelijk aan verandert alles, ze maakt er de periode ‘Laat Honderd Bloemen Bloeien’ mee, ‘De Grote Sprong Voorwaarts’ en de ‘Culturele Revolutie’ . Na een reis naar haar familie in Nederland komt ze pas echt in de problemen en gezien ze door haar huwelijk geen Nederlandse nationaliteit meer heeft maar de Chinese is er voor Selma geen ontkomen meer aan.

Conclusie

Wat een verhaal, hier werd ik toch even stil van…


Carolijn Visser heeft op basis van de brieven van Selma en interviews met mensen die Selma goed kenden dit boek geschreven, ze verwijst ook telkens naar deze bronnen wat van dit boek een degelijk en betrouwbaar verslag maakt over de Maoïstische periode.

Het boek is opgedeeld in verschillende delen, telkens met een tijdsaanduiding. Soms is het wat verwarrend omdat het boek niet in chronologische volgorde werd geschreven. Ook miste ik af en toe toch wat achtergrondinformatie. Persoonlijk heb ik een brede kennis over de geschiedenis van China, maar ik kan mij goed voorstellen dat iemand die dit niet heeft het toch af en toe moeilijk zal hebben bij het lezen van het verhaal, niet iedereen weet wie Zhou Enlai is, of wat ‘de Grote Sprong voorwaarts’ is, … . Een paar simpele voetnoten zouden dit al kunnen oplossen. Aan de ene kant is dit boek af en toe niet eenvoudig te volgen voor lezers die geen al te grote kennis over China hebben, aan de andere kant is het dan ‘te’ eenvoudig voor lezers die dit dan wel hebben. Zo worden sommige Chinese namen vertaald naar hun Nederlandse betekenis, (bijvoorbeeld de buurjongen ‘Groot hoofd’, en het buurmeisje ‘Lieverdje Tang)’ en andere dan weer niet, misschien had de auteur het hier beter op één manier gehouden, ofwel alle namen vertalen ofwel alle namen in het Chinees laten staan.

Tussen de verschillende hoofdstukken door waren er twee delen met foto’s van Selma, haar familieleden en vrienden. Het is altijd een meerwaarde bij een non-fictie boek over een persoon om foto’s te kunnen raadplegen, zo kun je je de personages nog levendiger voorstellen.

Het boek heb ik verslonden, wat een vrouw was die Selma en Carolijn Visser zet dit nog eens extra in de kijker. Interessant vond ik vooral hoe de auteur vertelde hoe het er ‘in’ China zelf aan toe ging ten tijde van Mao en hoe men toentertijd China zag vanuit Europees standpunt. Bovendien wordt door dit boek ook zeer goed duidelijk hoe censuur werkt en wat het doet met mensen. Het hoofdstuk over de Maoïsten in Nederland vond ik een meerwaarde aan dit boek, gezien dit stukje geschiedenis niet bij iedereen gekend is.

De schrijfstijl van Carolijn is helder, duidelijk en gedetailleerd. De boodschap dat zij met dit boek wil brengen is duidelijk: pas op voor ideologieën, welke dan ook, ze zijn dikwijls niet wat ze lijken. Ik zou dit boek graag een 5 sterren scoren, gezien het indrukwekkende thema en de correcte, uitgebreide research, maar toch miste ik nog die extra informatie over bepaalde onderwerpen die worden aangehaald, waardoor het iets minder leesbaar wordt voor een breder publiek. Vandaar dat het boek van mij een ruime 4 sterren krijgt.