Mix van magie en harde realiteit

In ‘De kaart van zout en sterren’ van Jennifer Zeynab Joukhadar komt de oorlog in Syrië ineens erg dichtbij. De schrijfster laat je de vlucht van Nour en haar ontheemde familie mee beleven, waardoor je ineens veel beter beseft wat veel vluchtelingen in de Westerse wereld mogelijk hebben moeten doormaken voor ze hier aankomen. Het laat je de zinloosheid zien van een oorlog die onschuldige gezinnen treft. Bommen houden geen rekening met schuld en onschuld.

Door dit verhaal wordt het verhaal van Rawiya gevlochten, een meisje dat zich verkleedt als jongen om bij een kaartenmaker in de leer te gaan. Dit verhaal speelt zich af in de 12e eeuw en vertelt het verhaal van een Marokkaanse cartograaf, die leefde in Sicilië aan het hof van Rogier II. De schrijfster laat ons op deze manier kennismaken met een stukje geschiedenis, dat voor veel mensen onbekend is.

Beïnvloed door de sprookjes van Duizend en in nacht, vertelt ze een magisch verhaal uit het verre verleden. Daar tegenover staat de harde werkelijkheid van het verhaal van Nour. De reis die Rawiya in 12e eeuw maakt, komt grofweg overheen met de reis die Nour in de 21e eeuw maakt. Hoewel beiden om andere redenen op reis gaan, raken hun verhalen elkaar zo nu en dan even. Er worden als het ware draden gesponnen tussen heden en verleden, waardoor de verhalen niet los van elkaar staan.

Jennifer Zeynab Joukhadar schrijft vlot. In eerste instantie schrikt de beschrijving van de synesthesie even af, maar al snel wen je eraan en geeft dit het verhaal letterlijk kleur. Zowel de klanken als de geuren worden in kleur beschreven. Dit bied je de kans het verhaal levendig voor je te zien en zelfs bijna te ruiken. Het verhaal doet een beroep op al je zintuigen.

Daarnaast zoomt de schrijfster soms even in op een detail en laat ze de tijd even stilstaan, waardoor ze bijna een gedetailleerde foto maakt. (Bijvoorbeeld: “Ergens giet iemand een kop water uit het raam en de druppels vloeien wit en zilver in de goot.”) Samen met de synesthesie wordt hierdoor een duidelijke sfeer opgeroepen, die je het verhaal intrekt.

Een minpuntje is, dat Nour, een jong tienermeisje, soms wel heel (wereld)wijze dingen denkt. De manier waarop de schrijfster dit kind beschrijft, is niet helemaal realistisch, maar omdat het verhaal verder vlot leest, is daar makkelijk omheen te lezen.

Al met al een aanrader, een boek dat je meetrekt op een magische, maar ook gevaarlijke reis. Een boek dat je niet alleen iets leert over het verleden, maar ook over het heden (en hun topografie). Misschien zijn er zowel in het heden als het verleden wel magie en gevaar waar we ons niet of onvoldoende van bewust zijn.