Lief en leed, volop beroering bij de Cazalets

Eindelijk verscheen het vierde deel van de Cazalets, deze keer is de titel Bevrijding. De titel houdt een belofte in , zou het werkelijk voor iedereen een bevrijding zijn? En waarvan dan? Behalve de oorlog die net afgelopen is, zijn er ook de nodige individuele brandhaardjes. De jongvolwassenen worden volwassen en dat dit een proces is van vallen en opstaan weet Howard goed te verwoorden. Van kleine kinderen tot de hoogbejaarde Dolly komen we te weten wat er in hun omgaat en hoe ze tegen de buitenwereld aankijken. Nu zou je je af kunnen vragen of dat wel te doen is, een zo’n groot aantal personages volgen en voldoende aandacht geven om niet ondergesneeuwd te raken. Na drie delen zijn er al talloze familieleden aan bod gekomen en natuurlijk komen er ook nieuwelingen bij en gaan er dood. Een dynamisch geheel dat de opperste concentratie vergt van de lezer.

De opzet is weer dezelfde als in de voorgaande delen, het boek bestaat uit vrij lange hoofdstukken met elke keer een personage in het centrum en deze keer zijn er ook delen gewijd aan ‘De Buitenstaanders’. Juist zij zorgen voor een interessante aanvulling op de centrale personages, want de familie leeft tenslotte te midden van de maatschappij. De klassenverschillen en hoe de Cazalets daarmee omgaan krijgt ook in dit deel een mooie plek. Polly wordt verliefd, dit is niet voor het eerst. Maar een mens schijnt nu eenmaal voorbestemd te zijn een keer flink teleurgesteld te moeten worden in de liefde. Deze keer is het wel raak en ik ga beslist niets vertellen over de details van haar nieuwe echtgenoot, alleen dat de beschrijvingen van zijn huis menig hart sneller doet kloppen.
Wat een prachtige beschrijvingen weer van het Engelse platteland en het leven van de welgestelden! Veel fantasie heb je echt niet nodig om je te wanen in dat prachtige decor van vroeger. Ook wanneer het vergane glorie is hoor en zie je de echo’s van het verleden.

Niet alle jongvolwassenen zijn even gelukkig. Ze moeten hun weg nog vinden, elk op zijn en haar manier, de meisjes krijgen hierin wat meer aandacht dan de jongens. Louise’s leven verloopt enigszins teleurstellend, al vanaf het begin lijkt ze een stuurloos meisje, dat haar talenten wel wil gebruiken, maar door omstandigheden elke keer in een ongemakkelijke positie belandt. Niet alles is haar eigen keuze, de oorlog was voor haar een enorme klap, hierdoor kon ze niet meer vrij kiezen. Maar ook wanneer er wel een keuze is, laat ze zich leiden door praatjes en glamour in plaats van haar gezonde verstand te gebruiken. Ze blijft impulsief en voor haar zoontje lijkt ze weinig te voelen. En dan overkomt haar ook nog iets dat, wie haar een beetje gevolgd heeft kan dat beamen, alleen haar zou kunnen overkomen. Ook hier weer geen spoilers, gewoon zelf lezen.

De schone schijn ophouden en daarmee leven is blijkbaar een strategie om het leven in goede banen te kunnen leiden. Diana typeerde in dit verband Edward heel goed, zij meent dat het hem ontbreekt aan morele moed. Dit is nog zwak uitgedrukt.
Dit thema is in de andere delen ook ter sprake gekomen, er wordt meer niet dan wel gezegd, zodat je automatisch uitkomt op veronderstellingen en je ook geen confrontaties krijgt, waardoor het lijkt of iedereen tevreden is. Aan Edward en Villy wordt in dit deel de nodige aandacht besteed, terecht, want er moet iets gebeuren. De hele familie heeft ermee te maken, direct of indirect.

Het is niet altijd makkelijk om direct te weten over welk personage het gaat, ineens is er een wisseling en aan de lezer de eer om de draad vast te houden. Toch is dit wel een goede manier om de spanning er een beetje in te houden, je graaft even diep in het geheugen naar namen en bijbehorende karakteristieken en je bent weer bij de les.
Clary krijgt het in dit boek behoorlijk voor haar kiezen, het valt niet mee niet met haar mee te leven en gelukkig heeft zij een uitlaatklep, ze schrijft. Mooi om te zien hoe Howard zichzelf portretteert als auteur in de gedaante van Clary, het taalgebruik is om van te genieten:

‘Eigenlijk, zei ze, had ze het idee om over de tijd van juffrouw Milliment en die van haarzelf te schrijven, met ongeveer hetzelfde personage dat in beide periodes leefde. ‘Ik maak me geen zorgen over het maken van de hoofdpersoon,’ had ze gezegd. ‘Ik weet hoe ik dat moet doen.’ Maar dagen, weken zelfs, was dat het enige wat ze wist. De botten van het verhaal kletterden rond in haar hoofd zonder dat ze zich aaneen leken te voegen.’ (pag. 485)

Nog even een grappig detail over Polly. Net als vroeger maakt ze ook nu weer een lijstje over voor-en nadelen. Alleen gaat het nu niet over futiliteiten, maar zet ze op een rijtje wat ze van haar nieuwe kennis vindt en komen er in twee kolommen, een ingekorte versie van respectievelijk de na-en de voordelen:

'Hij heeft wel wat van een kikker.
Hij zei dat hij een ‘paar dagen’ wegging en dat was niet zo
(oneerlijk).
Hij draagt behoorlijk afschuwelijke kleren. (Moet ook vies
zijn, als hij woont in die rommel.)

Ik praat graag met hem.
Hij maakt me aan het lachen.
Hij heeft buitengewoon voorkomende manieren.'(pag. 360)

Dit vierde deel vind ik boeiender dan deel drie, er zijn wel weer veel relationele ontwikkelingen maar het soapgehalte is veel lager en er zijn ook heel mooie passages bij zoals Christopher die zijn liefde uitspreekt en vervolgens een verrassende keuze maakt. Voor wie nog moet kennis maken met deze familie zou ik zeggen: “Ga deze serie lezen!” en voor wie al gelezen heeft: “Op naar het vijfde deel!”