Lezersrecensie
Humor van weleer
Onlangs kreeg ik een heel leuk boekje in handen met de uiterst ludieke Engelse titel 'A Visit to the Asylum for Aged and Decayed Punsters', geschreven in 1861 door Oliver Wendell Holmes Sr.
Deze meneer Holmes (Cambridge, 29 augustus 1809 - aldaar, 7 oktober 1894) was een bijzonder humorvol en veelzijdig man. Buiten dat hij arts, hoogleraar en docent was, schreef hij proza, poëzie en medische artikelen. Aan Holmes' poëzie wordt heden ten dage nog altijd veel aandacht geschonken op de Amerikaanse middelbare scholen.
Samen met een groepje invloedrijke auteurs - onder andere Harriet Beecher Stowe - heeft hij in 1857 The Atlantic Monthly opgericht, een opinieblad met culturele en literaire artikelen. Ook werd er literair werk van andere toonaangevende auteurs in gepubliceerd, zoals bijvoorbeeld Mark Twain.
Het hier bedoelde boekje is nu vertaald in het Nederlands en heeft de titel 'Een Bezoek aan het Gesticht voor Overjarige en Ontaarde Woordspelingen' meegekregen. Het jonge vertaalduo Kenji Stamet en Katja de Vries heeft zich met verve op de tekst gestort en het in een tweetalige editie uitgegeven. De ironische en licht spottende woordspelingen sluiten heel goed aan bij de tijdgeest, zowel inhoudelijk als qua toon.
Wat dit werk zo interessant maakt is dat de originele tekst en de vertaling naast elkaar staan, waardoor de woordspelingen in één oogopslag met elkaar te vergelijken zijn.
"Go to the head of the class, Josselyn', said the venerable Patriarch.
The successfull Inmate did as he was told, but in a very rough way, pushing against two or three of the Class.
'How is this?' said the Patriarch.
'You told me to go up jostlin', he replied.'
"Kom even naar het schoolbord Roland', zei de eerbiedwaardige ouderling.
De spitsvondige gedetineerde deed wat hem gezegd was, maar verplaatste zich al kopjeduikelend naar het schoolbord, waarbij hij lomp tegen enkele van zijn klasgenoten aan botste.
'Wat is dat voor spektakel?' vroeg de ouderling.
'U zei toch dat ik rollend naar het schoolbord moest komen?' riposteerde hij.'
Het eigenlijke verhaal van de auteur is klein te noemen en handelt over twee naamloze personen die een kijkje nemen in het gesticht en daar van de directeur een rondleiding krijgen. Wat meteen opvalt is dat de patiënten, zoals we ze tegenwoordig noemen, in deze instelling 'Inmate' oftewel 'Gedetineerde' worden genoemd.
'Tijd voor het middagmaal. [...] Van de gezichten van de gedetineerden was af te lezen dat er nog wel plaats was voor een paar mee-eters.'
De tekst is doorspekt met verschillende geestige woordspelingen cq taalgrapjes, met retorisch en dubbelzinnig effect die dan ook nog eens geschreven zijn in het Engels en in een stijl die wat gedateerd overkomt, zijn niet altijd letterlijk te vertalen. De vertalers hebben hier en daar wat water bij de wijn moeten doen om een grap dusdanig te vertalen dat het voor ons Hollanders ook te begrijpen is én geestig overkomt. Wie had gedacht dat Belle en het Beest een perfecte vertaling kan zijn voor Kaïn en Abel? Het resultaat mag er zijn en ik heb er dan ook smakelijk om zitten gniffelen.
Als toegift is er achterin het boekje een hoofdstuk Overwegingen bij de vertaling opgenomen waarin aandacht wordt besteed aan de wijze waarop Stamet en de Vries tot keuzes zijn gekomen ten aanzien van de vertaling. Ze geven hier een kijkje achter de schermen van het vertaalproces, wat zeker bij deze bijzondere tekst vol woordspelingen interessant is voor wie een meer dan gemiddelde belangstelling voor vertalen heeft.
Het leuke is dat je jezelf daardoor kunt testen of je de tekstuele grapjes hebt begrepen.
Wat voor mijzelf een belangrijke les is? Dat respect voor de vertaler absoluut op zijn plaats is. Veel talen hebben woorden of uitdrukkingen die niet klakkeloos in het Nederlands zijn om te zetten en er een behoorlijke dosis denkwerk en creativiteit aan te pas kan komen. Erg leuk!!!
Engelse titel: A Visit to the Asylum for Aged and Decayed Punsters
Nederlandse titel: Een bezoek aan het Gesticht voor Overjarige en Ontaarde Woordspeligen
Auteur: Oliver Wendell Holmes Sr.
Vertaling: Kenji Stamet en Katja de Vries
Pagina's: 84
ISBN: 9780224728328
Uitgeverij erkadee
Verschenen: 2018
Deze meneer Holmes (Cambridge, 29 augustus 1809 - aldaar, 7 oktober 1894) was een bijzonder humorvol en veelzijdig man. Buiten dat hij arts, hoogleraar en docent was, schreef hij proza, poëzie en medische artikelen. Aan Holmes' poëzie wordt heden ten dage nog altijd veel aandacht geschonken op de Amerikaanse middelbare scholen.
Samen met een groepje invloedrijke auteurs - onder andere Harriet Beecher Stowe - heeft hij in 1857 The Atlantic Monthly opgericht, een opinieblad met culturele en literaire artikelen. Ook werd er literair werk van andere toonaangevende auteurs in gepubliceerd, zoals bijvoorbeeld Mark Twain.
Het hier bedoelde boekje is nu vertaald in het Nederlands en heeft de titel 'Een Bezoek aan het Gesticht voor Overjarige en Ontaarde Woordspelingen' meegekregen. Het jonge vertaalduo Kenji Stamet en Katja de Vries heeft zich met verve op de tekst gestort en het in een tweetalige editie uitgegeven. De ironische en licht spottende woordspelingen sluiten heel goed aan bij de tijdgeest, zowel inhoudelijk als qua toon.
Wat dit werk zo interessant maakt is dat de originele tekst en de vertaling naast elkaar staan, waardoor de woordspelingen in één oogopslag met elkaar te vergelijken zijn.
"Go to the head of the class, Josselyn', said the venerable Patriarch.
The successfull Inmate did as he was told, but in a very rough way, pushing against two or three of the Class.
'How is this?' said the Patriarch.
'You told me to go up jostlin', he replied.'
"Kom even naar het schoolbord Roland', zei de eerbiedwaardige ouderling.
De spitsvondige gedetineerde deed wat hem gezegd was, maar verplaatste zich al kopjeduikelend naar het schoolbord, waarbij hij lomp tegen enkele van zijn klasgenoten aan botste.
'Wat is dat voor spektakel?' vroeg de ouderling.
'U zei toch dat ik rollend naar het schoolbord moest komen?' riposteerde hij.'
Het eigenlijke verhaal van de auteur is klein te noemen en handelt over twee naamloze personen die een kijkje nemen in het gesticht en daar van de directeur een rondleiding krijgen. Wat meteen opvalt is dat de patiënten, zoals we ze tegenwoordig noemen, in deze instelling 'Inmate' oftewel 'Gedetineerde' worden genoemd.
'Tijd voor het middagmaal. [...] Van de gezichten van de gedetineerden was af te lezen dat er nog wel plaats was voor een paar mee-eters.'
De tekst is doorspekt met verschillende geestige woordspelingen cq taalgrapjes, met retorisch en dubbelzinnig effect die dan ook nog eens geschreven zijn in het Engels en in een stijl die wat gedateerd overkomt, zijn niet altijd letterlijk te vertalen. De vertalers hebben hier en daar wat water bij de wijn moeten doen om een grap dusdanig te vertalen dat het voor ons Hollanders ook te begrijpen is én geestig overkomt. Wie had gedacht dat Belle en het Beest een perfecte vertaling kan zijn voor Kaïn en Abel? Het resultaat mag er zijn en ik heb er dan ook smakelijk om zitten gniffelen.
Als toegift is er achterin het boekje een hoofdstuk Overwegingen bij de vertaling opgenomen waarin aandacht wordt besteed aan de wijze waarop Stamet en de Vries tot keuzes zijn gekomen ten aanzien van de vertaling. Ze geven hier een kijkje achter de schermen van het vertaalproces, wat zeker bij deze bijzondere tekst vol woordspelingen interessant is voor wie een meer dan gemiddelde belangstelling voor vertalen heeft.
Het leuke is dat je jezelf daardoor kunt testen of je de tekstuele grapjes hebt begrepen.
Wat voor mijzelf een belangrijke les is? Dat respect voor de vertaler absoluut op zijn plaats is. Veel talen hebben woorden of uitdrukkingen die niet klakkeloos in het Nederlands zijn om te zetten en er een behoorlijke dosis denkwerk en creativiteit aan te pas kan komen. Erg leuk!!!
Engelse titel: A Visit to the Asylum for Aged and Decayed Punsters
Nederlandse titel: Een bezoek aan het Gesticht voor Overjarige en Ontaarde Woordspeligen
Auteur: Oliver Wendell Holmes Sr.
Vertaling: Kenji Stamet en Katja de Vries
Pagina's: 84
ISBN: 9780224728328
Uitgeverij erkadee
Verschenen: 2018
1
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Truusje Truffel /Marjon Nooij
Gesponsord
Deze thriller trekt je razendsnel mee in een complot met onbetrouwbare staatslieden met hun eigen agenda's, internationale conflicten en hoogoplopende bedreigingen voor de samenleving.
