Zo'n boek moet je wel liggen.

Ik had nog niets van Javier Marias gelezen dus dit was mijn vuurdoop. Ik weet niet of De Verliefden representatief is voor zijn oeuvre maar als dat zo is, dan lees je zijn boeken niet even snel weg op een verloren middagje. Tenzij je alle ideeeen, gedachtensprongen en filosofische overpeinzingen naast je neerlegt en het boek leest als een mysteryverhaal, een who-dun-it. In dat geval wekt het je interesse op om te lezen hoe Maria, vanaf het allereerste moment dat zij het koppel Luisa en Miguel ziet, hen dagelijks observeert in het cafe dat zij ’s ochtends bezoeken voor het ontbijt. Zij slaat elke beweging van elk van hen gade, fantaseert over hun gedragingen en dagelijkse bezigheden en onderlinge relatie, op het obsessieve af. Haar bijzondere gedrag blijft niet beperkt tot gadeslaan; als na een hele poos van afwezigheid uiteindelijk alleen Luisa weer in het cafe verschijnt, zoekt Maria toenadering en wordt door Luisa thuis uitgenodigd. En op deze wijze komt zij meer te weten over het leven van Luisa en de dood van Miguel, en maakt zij kennis met Javier, de huisvriend van Luisa en Miguel, die heimelijk verliefd is op Luisa. Ondanks die verliefdheid worden zij en Javier minnaars en gedurende de relatie hoort zij dingen over de dood van Miguel die haar doen twijfelen of zijn dood werkelijk een ongeluk was of als zodanig geënsceneerd. Het is niet alleen de toedracht van het ongeluk dat zij begint te onderzoeken maar ook het aandeel dat Javier daarin mogelijk heeft. De vraag is: heeft Javier een hand gehad in de dood van zijn vriend om diens vrouw te kunnen krijgen?
Ook al lees je het boek als een mysteryverhaal, je ontkomt niet aan de schrijfwijze en stijl van de auteur. De gedachten van de personages maar vooral die van Maria worden in ellenlange zinnen weergegeven, associërend en filosoferend, pagina’s lang. (Er wordt zelfs een volledige en gedetailleerde conversatie weergegeven tussen Miguel en Javier terwijl het gaat om een conversatie die alleen in de verbeelding plaatsvindt: in die van Javier.) Grote onderwerpen als dood en liefde, schuld en verantwoordelijkheid komen aan de orde, worden uitgebreid besproken en van alle kanten bezien. Dit boek heeft het in zich om op de boekenlijst te worden geplaatst van een collegegroep of leesclub over filosofie.
Het boek is interessant, roept allerlei vragen op, weegt alle mogelijkheden tegen elkaar af, maar komt niet tot enige conclusie. Zo’n boek moet je wel liggen.