Sprookjes, rauw als versgevangen zalm

Jaloerse Lena wil haar partner doodschieten na de melige antwoordapparaatboodschap dat hij niet kan opnemen omdat hij nu even de onderbuurvouw neukt. Het verhaal eindigt inderdaad met moord, maar net anders dan je denkt. ‘Goede mensen, en dan maken ze er toch een beetje een zooitje van in dit leven’. Rauwe humor, zwaar understated. Die zie je wel vaker in Scandinavische literatuur.

Je weet bij Gunnhild Øyehaug (1975)  eigenlijk nooit wat je kan verwachten. Een sarcastische kanonnade over een dier ('Het hert aan de bosrand'). Een sf-achtig verhaal over twee wezens die communiceren via polaroidfoto’s ('Ondertussen, op een andere planeet'). Microwerelden waar je in wordt meegezogen totdat het eind alles op z’n kop zet. Zo brengt in 'Mooi en mild' een gescheiden man een lang uitgesteld bezoek aan de IKEA. Als hij zijn ex maar niet tegenkomt… En dan… …bammm.

Of deze: vrouw verliest bij het vrijen de controle over haar lichaam – zozeer dat ook de woorden buiten hun oevers treden en versmelten ('Transcenderen') (fragmenten):

"ZIJ: (wil er radicaal mee ophouden)  
HIJ: (blijft bezig haar trui uit te trekken)  
ZIJ: (haat hem, omdat hij dingen doet met haar tepels waar zij dol op is)  
HIJ: (kust haar in haar nek)  
ZIJ: (wordt een willoos wrak)  
HIJ: (legt de knieholtes van het willoos wrak over zijn schouders)  
HIJ en ZIJ: (doen het, met hun hoofden vlak bij elkaar)   
ZIJ  
HIJ  
ZIJHHH  
HIJZZ  
IIIIJ  
… "

Bij beginzinnen als "Arild Eivind Bryn was een kei in het verkopen van encyclopedieën" ('Echo') of "Het is warm, en Raghnild moet plassen" ('Ouvertures'), of "Op een nacht in november, om tien voor één gaat Edel door het lint" ('twee aan twee') weet je eigenlijk al dat je als lezer de literaire bosjes ingetrokken gaat worden om een paar flinke klappen op te lopen.

Sommige verhalen zijn ultrakort, andere wat langer en thematischer. Af en toe kruipen we in het hoofd van de wonderlijk passieve Geir, zoals in het titelverhaal.

"Asle deed en paar merkwaardige passen, zette af en sprong. Geir slikte. Hij werd steenkoud. Keek naar de achterbank. Naar de plak chocola in zijn hand. Greep het stuur beet, leunde naar de voorruit toe. Hij wist even niet wat hij moest doen."

Een uitstekend (door Paula Stevens) vertaalde aanwinst voor de reeks waarmee uitgeverij Podium het internationale korte verhaal in de kijker zet, deze Gunnhild Øyehaug. We hadden al moderne klappers uit landen als Israël (Etgar Keret), en Duitsland (Karen Köhler) maar ook klassiekers als die van Francis Scott Fitzgerald. Leuke en scherpe korte verhalen kunnen óveral vandaan komen – uit Noorwegen net zo goed als waar ook. Dat blijkt maar weer.

Er is misschien wel sprake van een Noorse ‘stijl’. Direct, confronterend, maar ook poëtisch. Noord-Scandinaviërs staan - voorzichtig uitgedrukt - niet bekend om hun spraakzaamheid of uitbundigheid: bekend is de mop over de Noor die aan de bar zit te zwijgen en mopperend vertrekt als er iemand binnenkomt die hem begroet: “In een kroeg waar zoveel gekletst wordt blijf ik niet langer.” Hoe zien Noorse verhalen er dan uit? En Noorse humor? De verhalen van Øyehaug (in 1975 geboren in een dorpje in - inderdaad - een fjord) zijn een prachtige gelegenheid dat te ervaren.