Columns over omvallen en weer opkrabbelen

Sommige mensen hebben de pech dat ze steeds in de verkeerde rij staan, namelijk die waar de klappen worden uitgedeeld. Rob van Spanje kun je met recht ervaringsdeskundige op dat gebied noemen. Vis op vrijdag  is een bundel columns over omvallen en weer opkrabbelen die Van Spanje schreef voor online magazine www.bangersisters.nl. Bij de ooit geslaagd personeelsadviseur valt de bodem onder zijn bestaan weg als hij zijn baan kwijtraakt, depressief wordt en een hersenbloeding krijgt. De titel is ontleend aan een column over Robs huismanschap. Voor het eerst vraagt hij zich af waarom op vrijdag altijd vis op het menu staat. En zo zit hij met meer vragen, zoals hoe het leven zinvol te besteden als je geen werk hebt.

Honderdduizenden zitten in de WW, WIA of bijstand. Velen worstelen in stilte met zingeving en geluk. Rob ziet het af en toe niet meer zitten, maar heeft het lef om erover te schrijven. Hoe hij de weg kwijtraakte en weer opkrabbelde, daar deed hij verslag van in zijn eerste, autobiografische boek Van werkloos naar depressief. De columns beslaan voor een deel dezelfde periode en gaan over zijn dagelijkse belevenissen. Maar soms ook over onderwerpen als Sinterklaas of over de wreedheid van werkgevers die 55-plussers uitnodigen voor sollicitatiegesprekken om aan de wettelijke verplichtingen te voldoen - zonder ooit van plan te zijn ze aan te nemen. De meest gelezen columns gaan over zijn ervaringen met depressie.

Achter in het boek beginnend, leren we Rob kennen als een spiritueel mens. Hij zit zelfs een aantal jaren op het seminarie. Met ups en downs bouwt hij een carrière op bij personeelszaken. Dan maakt hij een aantal verkeerde keuzes, zoals hij het zelf formuleert. Hij raakt zijn ‘doel’ kwijt. Als je lekker hard gaat, is de vraag naar de zin van het leven niet zo actueel. Als je in de put zit wel. En in de put zit hij. Soms weet hij niet hoe hij de dag door moet komen als de kinderen naar school en zijn vrouw naar haar werk is.

Rob heeft het gevoel dat mensen zonder werk vaak hebben: het idee dat de maatschappij als het ware zegt dat je overbodig bent. Hij beschrijft hoe hij zich ervoor schaamt dat hij dingen niet goed heeft gedaan, hoewel wanbeleid en willekeur bij werkgevers – een ervan is nota bene het UWV, een uitvoeringsinstantie voor sociale wetgeving – er ook veel mee te maken heeft. Reïntegratiebedrijven kunnen bij hem ook niet veel goed doen. Eerlijk vertelt hij over zijn ervaringen met therapieën tegen depressie. Bij wijze van spreken aan zijn eigen haar trekt hij zich op uit het moeras van inertie en ellende. Dan krijgt hij een hersenbloeding. Rob schrijft ook daar ontwapenend eerlijk over in zijn columns. Soms doet hij er een hele dag over om een paar regels op papier te krijgen.

Je krijgt tijdens het lezen sympathie voor de goedwillende Rob die probeert ondanks alles de zonzijde van het leven te zien. Zijn eerlijke, aanstekelijke schrijfstijl heeft daar veel mee te maken. Met zijn columns steekt hij mensen een hart onder de riem. En dat is mooi.