Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Glass' 'struggle': het verhaal van de J.S. Bach van deze tijd

VictorDLV 04 februari 2018
Een muziekvernieuwer, die zal dan wel met een gouden lepel in de bek zijn geboren en vanaf zijn vierde als een moderne Mozart door het cultureel-elitaire complex zijn toegejuicht. Not.
Goed, de kinderen in het gezin Glass kregen muziekles van het inkomen dat pa’s platenzaakje en moe’s onderwijsbaantje opleverden, maar dat was het dan ook wel. Glass zelf strugglede tot zijn veertigste als marginale muziekkunstenaar. Pas daarna... boemmm... Juist die ontroerend eerlijk beschreven strijd om 'er te komen' maakt dit prijswinnende boek zo hartverwarmend. https://www.hebban.nl/artikelen/literaire-prijs-voor-componist-philip-glass

Strugglen dus. Gelukkig helpt zijn talent hem af en toe aan een extra'tje via allerlei kleine kunstfondsjes. De doorbraak komt toen ze in Europa begonnen te zien wat hij te bieden had. Ja, de postmoderne opera Satyagraha werd in opdracht van de Nederlandse opera geschreven, en daarna waren het Duitsers die hem muzikaal adopteerden in de tijd dat op zijn uitvoeringen in de VS soms maar zes mensen, waaronder zijn moeder, afkwamen.
Die struggle maakt het boek interessant en helpt je door de namedropping heen die Glass kennelijk nodig heeft om zichzelf te rechtvaardigen. Tientallen van die nu gearriveerde artiesten die in niet meer zo moderne moderne-kunstmusea hangen (Sol Lewitt, Chuck Close, Robert Rauschenberg, en zo) komen voorbij. Ergens begrijpelijk dat ze elkaar opzochten. In de eerste helft van de jaren zestig was het braafheid, communistenjacht en conformisme wat de klok sloeg in de VS en die ontaarde kunstenaars werden alom gewantrouwd. Maar goed Glass hoorde écht bij het New Yorkse kliekje (‘mijn muziek ís New York) thuis, best bijzonder voor een musicus.
Die ‘klusfase’ is fascinerend. Om het hoofd boven water te houden werkt Glass als loodgieter, bouwvakker en kraanmachinist. Als taxichauffeur werd hij met de dood bedreigd, vertelt hij koeltjes. Het beeld doemt op van een sterke persoonlijkheid die fysiek zijn mannetje staat. In opdracht componeerde hij alles wat geld opdracht. “Ik moest overleven ik had een vrouw en kinderen.” Hij verbaast zich over Westeuropese kunstenaars die wel subsidie krijgen en zich toch afzetten tegen de overheid.
Glass, Riley en anderen brachten iets abstracts in hun muziek (Denk aan de voortstuwende ‘brom’) in Koyaanisqatsi) en dat ging niet zonder slag of stoot. Dat riep in het begin extreme emoties op. Een vent die in Amsterdam zijn optreden wilde verstoren, verkocht hij een zo harde kaakslag dat die van het podium kukelde. “Het publiek juichte en er was boegeroep. Na een paar seconden zat ik alweer in mijn ritme en het lukte met het hele stuk uit te spelen.” Makkelijk maakte Glass het zijn publiek – en de spelers en zangeressen in zijn ensemble niet. Voor een schraal loontje moesten stukken worden uitgevoerd die uren duurden en voor een groot deel uit herhalingen met kleine variaties bestonden. De ideeën erin zijn nu door zoveel anderen gebruikt, dat dat niet meer zo schokkend klinkt, maar toen…
En waar kwam dat repeterende vandaan? Al vroeg in het boek lees je hoe gefascineerd Glass was door èlke soort muziek. Met zijn eerste vriedin op zijn eerste reis door Azië stemde hij zijn transistorradio af op de lokale zenders die ze in Griekenland, Iran en India konden ontvangen terwijl ze liftend in vrachtwagens, of in de derde klasse voorthobbelden in gammele treinen duizenden kilometers aflegden. India heeft Glass wat te bieden (“ik ben er nu al wel meer dan 20 keer geweest”). We spreken 1966, de tijd dat de Beatles daar ook inspiratie zochten. Hij gaat in de leer bij allerlei Yogi’s en probeert bij een dieper bewustzijn te komen.
Zijn hele leven zal in het teken staan van de Bhagdavad Gita en andere min of meer mystieke leerboeken – en de gezongen mantra’s die erbij horen, ook al boekte hij fenomenale successen met filmmuziek die een reusachtig publiek bereikte, zoals die van de semi-feministische film The Hours. En daar vind je ook de sleutel tot zijn composities. De driehoekige motieven die je in zijn stukken hoort, stammen uit oeroude gezangen die hij al in zijn jeugd in India hoorde. Maar bang om thema's uit de Jazz te gebruiken is hij ook niet. Een tijdlang was hij zelfs gefascineerd door rock 'n roll.
De vergelijking met Bach ligt voor de hand: ook liet zich inspireren door religieuze muziek, bedacht hypnotiserende thema's en ook hij kreeg in het begin dezelfde bullshit te horen als te horen als Glass ( 'dit is geen muziek'). Dat via zijn muziek nu miljoenen mensen in de westerse wereld in een meditatieve staat brengt, zal Glass dan ook vast erg tevreden stemmen.
3

Reageer op deze recensie

Meer recensies van VictorDLV