Uit het slotwoord van dit boek: Ik voer de zoekopdracht ‘vrouwenrechten 2016’ op internet in, en er komt een artikel uit The Huffington Post boven dat opent met: ‘In grote delen van de wereld hebben koeien meer rechten dan vrouwen.’

Auteur

Sue Lloyd-Roberts (1950-2015) was een Britse journaliste die zowat overal ter wereld reportages heeft gemaakt over mensenrechten, vrouwenrechten (vooral het ontbreken ervan) en oorlogssituaties. Ze moest dikwijls in moeilijke, vrouwonvriendelijke en vijandige omstandigheden werken met gevaar voor eigen leven. Ze maakte reportages in landen waar het moeilijk is aan vrije nieuwsgaring te doen zoals Myanmar, Syrië en Noord-Korea. Voor haar reportages over dit laatste land heeft ze een Emmy gekregen. Tijdens het schrijven van dit boek werd Sue Lloyd-Roberts ziek, leukemie en ze heeft het boek niet meer helemaal zelf af kunnen maken.

De meeste van haar reportages zijn op youtube te bekijken en zeker de moeite waard omdat ze een goede aanvulling zijn op het boek.

Reportages Sue Lloyd-Roberts

De oorlog tegen vrouwen en de moed om terug te vechten

Het boek is een bundeling van reportages over allerlei soorten onrecht tegen vrouwen in verschillende landen.

Het eerste hoofdstuk is meteen al heel heftig: vrouwenbesnijdenis. Wie dacht dat dit enkel in afgelegen gebieden in Afrika gebeurt wordt acuut uit zijn/haar droom gehaald. De percentages vrouwen die besneden zijn en de meisjes die ieder jaar nog besneden worden liggen hoog, erg hoog. Zelfs in Groot-Brittannië komt het veel voor. Terwijl Frankrijk er wel in slaagt om het uit te bannen, neemt Groot-Brittannië onvoldoende maatregelen. De gevolgen voor de vrouwen zijn heel erg. Als ze het al overleven want door het gebruik van niet-gesteriliseerd materiaal is de kans op infectie groot of bloeden de meisjes dood. Na de pijn volgen de problemen met plassen en menstruatie. Dan moet het ergste nog komen, voor hun huwelijksnacht moet heel het boeltje opengesneden worden om geslachtsgemeenschap te kunnen hebben. Als ze dan zwanger zijn, is de opening te klein om een kind te kunnen baren. Dan is het weer snijden of een keizersnede. Veel van de meisjes worden daarna incontinent. Allemaal om toch maar te voorkomen dat een jong meisje of vrouw genot zou kunnen ervaren.

Argentinië met zijn grootmoeders van de Plaza de Mayo heeft terecht ook een plaats in dit boek. Tijdens het regime van Videla zijn heel veel jonge mensen opgepakt en verdwenen. In het begin waren de grootmoeders de 'dwaze moeder van de Plaza de Mayo' maar ondertussen zijn ze niet meer op zoek naar hun kinderen maar naar hun kleinkinderen. Opgepakte vrouwen die zwanger waren mochten hun kind krijgen, maar na de bevalling werden deze kinderen ter adoptie aan militairen gegeven die geen kinderen konden krijgen. De biologische ouders werden gedrogeerd, in een vliegtuig gestopt en boven zee uit het vliegtuig gegooid. Terwijl de kinderen bij hun adopie-ouders opgroeiden zonder te weten dat dat hun biologische ouders niet waren. Ondertussen kwamen de moeders iedere donderdag samen op de Plaza de Mayo om te protesteren en opheldering te vragen. Dat duurt nu al zoveel jaren dat de kleine baby's ondertussen volwassen zijn en de moeders oud worden. Toch blijven ze komen, ze willen hun kleinkinderen leren kennen.

Ierland, een streng katholiek land waar abortus nog altijd verboden is, heeft heel wat te verbergen. Moeilijke meisjes of meisjes die te mooi waren of te veel pit hadden, werden preventief bij nonnen ondergebracht sinds halfweg vorige eeuw. Ook jonge meisjes die ongewild zwanger waren konden daar terecht, hun baby werd dan ook door de nonnen opgevoed. Eens de kinderen konden werken, werden ze naar de Magdalene-wasserijen gebracht waar ze als in een gevangins van 's morgens tot 's avonds zwaar werk moesten verrichten. Buitenlucht zagen ze amper, eten ook. De dag begon met de mis en daar kreeg je je eten voor een hele week. Geen mis, geen eten. Er was geen uitweg want als je ontsnapte bracht iedereen je gewoon terug naar de nonnen want die meenden het toch goed. Ik heb ooit een film gezien die hierover ging en dat heeft veel indruk op me gemaakt omdat dit nog zo lang in vorige eeuw doorgegaan is. Ierland, dat is toch een Europees land, daar verwacht je dit toch niet?

Saoedi-Arabië wordt wel eens de grootste openluchtgevangenis voor vrouwen genoemd. Vrouwen mogen er niets zonder begeleiding van een man. Dat houdt meteen ook in dat ze niet kunnen werken, geen auto mogen rijden, niet buiten mogen komen. Een vrouw moet gehoorzaam zijn aan een man. Heeft een vrouw geen man/vader/zoon/oom die haar kan begeleiden, dan is ze gedoemd tot een leven binnenshuis, kan ze nooit buiten komen, heeft ze ook geen enkel recht. Vrouwen worden van alles uitgesloten. Huiselijk geweld komt er heel veel voor en en vrouw kan geen aanklacht indienen. Er is wel een wet die het mogelijk maakt, maar in praktijk kan het niet.
"Een vrouw mag niet zelfstandig naar de politie gaan om aangifte te doen. Dus als haar man haar in elkaar heeft geslagen, moet ze hem vragen naar het politiebureau te rijden zodat ze aangifte tegen hem kan doen. Een onwaarschijnlijke situatie."

In verschillende landen proberen vrouwen hun armoedige situatie te ontvluchten door in te gaan op werkaanbiedingen in het buitenland. Ze kunnen dan in een hotel of restaurant gaan werken volgens de advertentie, maar ze eindigen in de prostitutie. Hun paspoort wordt afgepakt, ze moeten werken om de pooier te betalen, ze worden opgesloten. Indien ze kunnen ontsnappen worden ze amper geloofd en als het al tot een rechtzaak komt, willen de meesten niet getuigen uit schrik of schaamte. De meisjes kunnen niet terug naar huis omdat dat schande brengt in de familie. Ik heb het hier niet enkel over islamitische landen, maar ook Oost-Europese landen en landen die zich van Rusland afgescheurd hebben.

Waar oorlog is, is verkrachting. Niet alleen door de strijdende instanties, maar ook door de vredesmacht en de politie die eigenlijk voor orde moet zorgen. Ja maar, die mannen zijn zo lang van huis en daar zijn het toch jongens/mannen voor. Inderdaad, op deze manier wordt dat allemaal goedgepraat.
Verkrachting werd ook gehanteerd in het conflict in voormalig Yougoslavië als manier etnische zuivering door te voeren.

Nog erger is de eerwraak die veel vrouwenlevens eist. In Pakistan staat de doodstraf op moord, behalve als het om eerwraak gaat, dan is enkele maanden gevangenisstraf voldoende. Bovendien geniet zo iemand in de gevangenis groot aanzien. Dit is een mentaliteit die zo ingebakken zit in de cultuur, gewoontes dat dit meer dan een generatie nodig heeft om dit te veranderen. Als dit al kan.

Beoordeling

Dit boek heeft zoveel indruk op me gemaakt dat ik vind dat iedereen, ongeacht man of vrouw, dit moet lezen. Als je maar één boek gaat lezen volgend jaar, lees dan dit boek. Het is geen thriller, geen roman, het is harde realiteit. Je wordt niet vrolijk van dit boek maar kwaad om zoveel onrecht, strijdvaardig want dit kan toch niet in de 21ste eeuw. Waarom herhaalt de geschiedenis zich keer op keer in plaats van er lessen uit te trekken. Wat rest er nog van 'nie wieder, jamais plus, never again'.

Rode draad in alle verhalen is dat hoe schrijnend de toestand ook is, altijd zijn er vrouwen die het er niet bij laten zitten en met gevaar voor eigen leven proberen iets te veranderen. Je wordt moedeloos van al die vreselijke verhalen en van de kleine vooruitgang die er in al die jaren nog maar gemaakt is. Soms is het meer achteruitgang dan vooruitgang.

Misschien moeten we eens ophouden met over mannen en vrouwen te spreken en gewoon over mensen spreken, zonder het geslacht te vermelden.

Tijdens het lezen heb ik dikwijls gedacht: wat ben ik blij dat ik in België geboren en opgegroeid ben, dat ik in een land leef waar ik vrij mag rondlopen zonder dat een man me moet/wil begeleiden, waar ik een eigen mening mag hebben en die mag uiten zonder dat ik daarvoor gestraft word of in de gevangenis kom of erger. Een land waar er een scheiding is tussen kerk en staat en religie niet (meer) de wet dicteert; waar zelfbeschikkingsrecht is bij ongewenste zwangerschap, waar ik mag studeren en werken en auto rijden, zelf mag kiezen met wie ik een relatie heb.

Waar je geboren wordt, bepaalt de rest van je leven, bepaalt je status in de maatschappij, wat je mag en niet mag. Ik mag dan wel eens kankeren op ons land, met zijn politiek die voor geen meter draait, maar na het lezen van dit soort boeken ben ik toch blij dat ik in België geboren en getogen ben.

***** 5 sterren