Boekje

Goed nieuws: er is geen ontlezing. Ik herhaal: geen ontlezing. Ik moet er wel een kleinigheid aan toevoegen: ze is er wel, maar dan bij tijdschriften en kranten. Niet bij boeken, en daar gaat het hier over. Er wordt nog evenveel gelezen als in 1990. Ik hoorde het op een informatiebijeenkomst van de Vereniging van Letterkundigen over leenrecht, het recht dat ertoe moet leiden dat schrijvers een paar centen krijgen elke keer als een boek door een bibliotheek wordt uitgeleend. Er werd niet bijverteld wát er gelezen wordt, misschien wel voor het grootste deel twitterberichten of e-mails, maar dat maakt niet uit, er wordt gelezen, vooral door jongeren.

Veel meer dan dit heb ik van de bijeenkomst niet onthouden en dat komt door een meneer van wie de naam me gelukkig is ontschoten. Hij gaf een presentatie van drie kwartier en was, kreeg ik de indruk, ongeveer halverwege toen hij ruim in blessuretijd zat en ermee op moest houden. Zijn beroep was onderzoeker. Dat deed hij graag, onderzoeken, en dat was te merken.

Mijn probleem met hem was dat ik al snel de indruk kreeg dat het hem geen fluit uitmaakte wat hij onderzocht: ontlezing, het effect van het verend dameszadel of de mogelijkheden van het kweken van vetvrije paling, het was allemaal prima als hij maar aan de slag mocht.

Hou dan je hoofd maar eens bij het onderwerp. Mijn fantasie ging al gauw met me op de loop en na afloop heb ik een collega die van steviger structuur is, gevraagd de zaak voor me samen te vatten.

Zijn betrokkenheid bij ‘het boek’ leek me gering en ik dacht al snel: de man heeft geen boeken, kent geen boeken en heeft nauwelijks van het woord boek gehoord. Hij heeft alleen weet van boekjes, dingetjes even interessant als een tissue voor iemand met neusloop die je aanpakt, bekijkt en weggooit. Tegenover hem zaten meer dan 70 schrijvers en hij had het eindeloos over boekjes, ook na een opmerking van een schrijfster die daar knap pissig van werd. Het hielp een seconde of vier en daarna kwamen de boekjes terug, en opmerkingen uit de zaal en wappergebaren van de spreker die twee dingen uitdrukten: ik kan niet beter en zit alsjeblieft niet te zeuren.

Hou dan je hoofd maar eens bij het onderwerp. Mijn fantasie ging al gauw met me op de loop en na afloop heb ik een collega die van steviger structuur is, gevraagd de zaak voor me samen te vatten.

Het komt neer op het volgende: er worden boeken uitgeleend, een deel van die uitleningen wordt geregistreerd, een deel wordt dat niet. Wie uitleent, maar niet registreert, onthoudt schrijvers geld en als het miljoenen malen per jaar gebeurt veel geld.

Ik ben een enkele keer een beetje kort door de bocht en ik dacht: pak de mensen aan die niet registreren, bijvoorbeeld door ze geen boeken meer te verstrekken. Maar dat is te simpel. Dus komt er een onderzoek. Ik denk dat het boekjemannetje wel een paar jaar onder de pannen is en dat daarna zal blijken dat we beter geen boeken kunnen leveren aan mensen die niet registreren. Dit jaar zal, voorspel ik, het leengeld dat wordt uitbetaald aan schrijvers weer minder zijn dan vorig jaar en volgend jaar minder dan dit jaar. Ik ben niet zo’n wachter. In de eerste week van mei geef ik via mijn uitgeverij Zwarte Zwaan weer twee Bob Evers-boeken uit. Ik zal deze boeken niet aanbieden aan de bibliotheken. Ik hoor het wel als de registratie op orde is.


(c) Foto Peter de Zwaan: Foto Krijnen. Deze column is ook te lezen op peterdezwaan.nl.