De mooiste boekhandels van Europa

Als ik in het buitenland ben neem ik altijd wel een kijkje in de plaatselijke boekhandel. Ook al heb ik meestal niets nodig, het is fijn om even af te koelen (of, in de winter, op te warmen) temidden van papier en stilte, het assortiment te bekijken en de soms nieuwe, soms oude boeken door mijn handen te laten gaan. Extra leuk is het als de winkel iets bijzonders heeft. En gelukkig zijn er, in Europa alleen al, een hoop spectaculaire boekhandels.

Vorig jaar oktober was ik voor het eerst in Lissabon. In de wijk Alcántara, een eindje buiten het oude centrum van de stad, ligt een groot industrieterrein waar sinds een paar jaar het creatieve centrum LXFactory gevestigd is: hippe winkels, kunstgaleries en bijzondere eettentjes hebben hun intrek genomen in de oude textielwarenhuizen. Een van de hoogtepunten daar was Ler Devagar (Portugees voor ‘langzaam lezen’): een fantastische boekwinkel met nieuwe en oude boeken, romans en non-fictie, in Portugees en andere talen. De boeken staan in hoge stellingen langs de muren, die je bereikt door trappetjes en balustrades waarvandaan je naar beneden kunt kijken. In het midden van de hoge ruimte hangt het witte silhouet van een E.T.-achtige vrouw; ze zit op een fiets die omhoog lijkt te vliegen en haar sjaal wappert achter haar aan. Maar Ler Devagar is meer dan alleen een boekhandel: op de begane grond kan je Aziatisch eten en bijzondere wijnen proeven, op de eerste verdieping drink je thee en eet je Portugese taartjes. Helemaal boven, in de nok van het dak, worden exposities gehouden, en op zondag verandert de boekhandel in een markt waar vintage kleren, oude spullen en eten worden verkocht.

Portugal heeft er, naast Ler Devagar in Lissabon, nog een: Livraria Lello & Irmão in Porto. Met de neogotische gevel, het glas-in-lood, de versierde pilaren, het indrukwekkende houtsnijwerk en de prachtige wenteltrap in het midden van de zaak hoeft het niet te verbazen dat de winkel voor J.K. Rowling een bron van inspiratie was tijdens het schrijven van haar Harry Potter-cyclus.

In Venetië zit Libreria Acqua Alta, een overvolle boekhandel in de wijk Sestiere Castello met uitzicht op een van de grachten. Het is niet de meest overzichtelijke winkel, maar wel een originele: de boeken liggen, behalve in stellingen, ook opgestapeld in Venetiaanse gondels, roeiboten en badkuipen. En daartussendoor lopen ook nog een paar katten rond.

Een van de bekendste boekhandels is waarschijnlijk Shakespeare & Company, de Engelstalige boekhandel (met zowel nieuwe als tweedehands boeken en een kleine ruimte boven waar je kunt lezen) in het Parijse Quartier Latin. De winkel werd vernoemd naar de gelijknamige boekhandel die in 1919 op een andere plek werd geopend en veelvuldig bezocht werd door in de jaren twintig in Parijs levende schrijvers als Ernest Hemingway, Ezra Pound en F. Scott Fitzgerald. Na de Tweede Wereldoorlog opende de huidige Shakespeare & Company op de plek waar het nu zit, en werd op zijn beurt een ontmoetingsplek voor Beat Generation-schrijvers. De winkel figureert ook in films als Before Sunset (Richard Linklater) en Midnight in Paris (Woody Allen).

Plural in Bratislava (Slowakije) is een heel kleine boekhandel, maar van de ruimte die er is wordt optimaal gebruik gemaakt. Links en rechts worden de muren bedekt door boekenkasten; de houten vloer in de winkel loopt, met brede treden, naar boven, waardoor het ook als zitplaats dient voor bezoekers die even een boek willen inkijken of komen luisteren tijdens lezingen en andere evenementen die in de winkel gehouden worden.

In het plaatsje Alnwick (Verenigd Koninkrijk) is sinds 1991 in een oud Victoriaans treinstation Barter Books gevestigd, een van de grootste winkels voor tweedehandsboeken in Engeland. Binnen zijn zoveel mogelijk originele stationselementen behouden (en soms gerestaureerd), en er rijdt een modeltreintje van de ene boekenkast naar de andere. In de winter worden er haardvuren gestookt.

In Oia, een dorpje op het Griekse eiland Santorini, ligt een witte villa met uitzicht op de zee. Hierin huist Atlantis Books, in 2004 opgericht door een groep vrienden afkomstig uit Cyprus, Engeland en de Verenigde Staten die na een vakantie in 2002 verliefd werden op en geïnspireerd raakten door het Griekse landschap. Ze verkopen zowel fictie als non-fictie in het Grieks, Engels, Spaans, Italiaans, Duits, Frans en zelfs Nederlands. Ook worden er literaire festivals (zoals het Caldera Festival, met dit jaar onder andere David Sedaris, in september), filmvertoningen en dansfeesten georganiseerd.

Goed bericht voor degenen die deze zomer niet met vakantie gaan: ook in Nederland zijn bijzondere boekhandels te vinden. Zoals boekhandel Dominicanen in Maastricht, gevestigd in de ruim 700 jaar oude Dominicanenkerk. Het oude priesterkoor doet tegenwoordig dienst als café, maar wordt ook gebruikt als podium tijdens lezingen en andere evenementen.

Een veel minder bekende, maar minstens zo mooie boekhandel is De Mandarijn in Gorinchem. De winkel huist in het monumentale pand ‘Dit is in Bethlehem’ in de Gasthuisstraat, waar vroeger het Historisch Museum gevestigd was. Nog steeds doen de bovenste verdiepingen van het huis dienst als depot van het museum, dat in de jaren negentig naar de Grote Markt verhuisde. De eerste verdieping van De Mandarijn is geheel ingericht als ‘’t Steinzium van de wereldliteratuur’, waarin alle 416 schrijvers, 104 meesterwerken en 52 boekwebben die in Steinz. Gids voor de wereldliteratuur zijn opgenomen te lezen en te kopen zijn.

Jet selecteerde negen bijzondere boekhandels in Europa. Welke boekhandel zou eigenlijk niet in dit overzicht mogen ontbreken? Reageer onder het artikel!