Hebban bespreekt: Het instituut van Stephen King
Recensie: Gewoon weer een goede paranormale thriller
Stephen King is al lang keizer onder de schrijvers. Inmiddels heeft hij 45 jaar schrijvend doorgebracht aan vermoedelijk het meest uitgebreide en succesvolle oeuvre ooit. Indrukwekkend, maar het doet ook vrezen dat de inspiratie toch op is of de auteur niet meer bij de tijd. Onnodig, zo blijkt uit Kings nieuwste boek Het Instituut. Daar zit geen spatje sleet op, want zijn betrokkenheid bij de hedendaagse tieners uit het verhaal is daar veel te groot voor. En in die betrokkenheid weet hij zijn lezers toch weer volop mee te slepen, want het lot van deze kinderen zal ook hen aan het hart gaan.
Het basisidee achter Het Instituut, dat vlot is vertaald door Annemarie Lodewijk, is niet overdreven origineel. Jonge tieners met lichte telepathische of telekinetische gaven worden door een geheime organisatie opgesloten in een faciliteit, waar ze medische toestanden moeten ondergaan en worden gebruikt voor naargeestige doeleinden. Dat roept associaties op met allerlei series, films en boeken uit de afgelopen decennia waarin kinderen eveneens werden belaagd door enge organisaties en moreel gehandicapte wetenschappers. Het blijft echter bij associaties, want dit verhaal neemt een geheel eigen afslag. Al dringt de vergelijking met de populaire tv-serie ‘Stranger Things’ zich vrij sterk op en is ‘vernieuwend’ niet een etiket dat je op dit boek zou plakken.
Hoofdpersoon is de 12-jarige Luke Ellis uit Minneapolis, die ‘s nachts op brute wijze wordt ontvoerd naar het ultrageheime Instituut in de staat Maine. Dat gebeurt uitsluitend vanwege zijn minimale telekinetische gave. Luke is ook een extreem intelligent en belezen wonderkind, maar dat vinden zijn ontvoerders eerder lastig dan wenselijk. De vrienden die hij maakt onder de andere gevangenen, waaronder de charmante rebel Nicky, powergirl Kalisha en het telepathisch begaafde jongetje Avery, zien dat echter anders. Net als hijzelf doet, beschouwen zij Luke als hun beste kans om ooit nog levend uit het Instituut te geraken. Samen bedenken ze een plan. Maar of dat plan zal slagen voordat iedereen van Voorkant naar het onheilspellende Achterkant is overgeplaatst, valt nog te bezien.
Typisch genoeg begint dit boek niet met hoofdpersoon Luke. Eerst lezen we hoe de gewezen politieman Tim Jamieson, die later nog een belangrijke rol zal spelen, als nachtwaker verzeild raakt in het onooglijke, zuidelijke ministadje DuPray . De meeste thrillerauteurs zullen proberen hun lezers meteen het verhaal binnen te trekken met een spannende scène rondom de held, maar niet Stephen King. Hij begint liever rustig, waarbij hij de lezer eerst het hedendaagse Amerika binnentrekt voordat hij aan iets anders toekomt. En terecht, want nog steeds weet hij als geen ander een raak beeld te schetsen van Amerikanen en hun land.
Verrassend is dat zijn talent voor levensechtheid ook van toepassing blijkt op de paranormale krachten van de hoofdpersonen. Die krijgen zo geloofwaardig vorm dat je gaat geloven dat ze echt bestaan. Jammer is wel dat de ontwikkeling die de kinderen met hun gaven doormaken wat traag verloopt, waardoor het lang duurt voordat de echte verwondering toeslaat. Maar gelukkig komt dat in de verpletterende finale helemaal goed.
Een reden voor die traagheid is dat King eigenlijk een andere focus heeft. Binnen de dystopische situatie die hij creëert, wil hij vooral laten zien hoe zelfs jonge tieners tegen een ogenschijnlijke overmacht van volwassenen in kunnen vechten. En daaraan besteedt hij meer aandacht dan aan het paranormale. Ondertussen stelt hij ook de filosofische vraag of het doel niet toch de middelen heiligt ferm aan de orde.
Dit alles koppelt hij aan een verhaal vol spannend jongensavontuur, dat echter nooit kinderachtig wordt en ook voor volwassenen boeiend blijft. Er zit bovengemiddeld veel humor in voor een dystopie, maar ook wat overdadig drama dat voortkomt uit een grotere hoeveelheid geweld dan nodig was geweest.
Kleine bedenkingen kortom, op het totaalplaatje van een goed boek, want Het Instituut is toch weer een verhaal dat je bijblijft. Stephen King is een schoenmaker die nog steeds het beste uit zijn leest haalt.
4 sterren, door Anne-Claire
Het instituut
Stephen King
Uitgeverij De Boekerij
september 2019
