Hebban interviewt Shannon Chakraborty
De avonturen van Amina al-Sirafi
Shannon Chakraborty, vertaald door De Vertaalzusjes
Wanneer de legendarische piraat Amina Al-Sirafi wordt opgespoord door de obsceen rijke moeder van een voormalig bemanningslid, krijgt ze een baan aangeboden die geen enkele bandiet ooit zou kunnen weigeren: de ontvoerde dochter van haar kameraad opsporen in ruil voor een koninklijk bedrag. Ze krijgt de kans om een laatste avontuur te beleven op haar geliefde schip de Marawati, recht te doen aan een oude vriend en een fortuin te verdienen dat de toekomst van haar familie voor altijd veilig zou stellen. Het lijkt zo’n voor de hand liggende keuze dat het wel Gods wil móét zijn.
Hoe dieper Amina in dit avontuur duikt, hoe duidelijker het wordt dat er meer achter deze klus en de verdwijning van het meisje schuilgaat dan haar is verteld. Want het is een risico om een legende te willen zijn, een laatste kans op glorie te willen en net wat meer kracht te willen bemachtigen ... het zou haar wel eens haar ziel kunnen kosten.
De avonturen van Amina al-Sirafi is een magische avonturenroman met een bijzonder personage: een gepensioneerde pirate in haar veertiger jaren, die zich verschuilt vanwege haar verleden en een rustig leven probeert te leiden met haar moeder en dochter. Dat dat niet lukt, laat zich raden. 'Ik wilde een keer over een ouder personage schrijven,' vertelt Shannon Chakraborty over het ontstaan van Amina, 'die al een leven achter zich heeft. Ik ben zelf 37 en realiseerde me dat ik in mijn dertiger jaren meer heb geleerd dan in mijn tienerjaren of als twintiger. Toch zijn hoofdpersonen in fantasy, of in andere coming of age-literatuur, altijd heel jong. Je leest nooit over een volwassene die haar weg vindt. Bijvoorbeeld in het moederschap. Iemand die zielsveel van haar kind houdt en ook ruimte geeft aan haar eigen behoeftes. Dat wilde ik laten voelen.'
Niet alleen had Chakraborty een duidelijk beeld van het personage, maar ook van de plaats en tijd waarin het verhaal zich moest afspelen. 'De twaalfde eeuw en de Indische Oceaan waren inspiratiebronnen voor de "Daevabad"-trilogie,' legt ze uit. 'Dit keer wilde ik een verhaal vertellen dat zich echt in die tijd en op die plek afspeelt. Ik heb alles gelezen wat ik maar kon vinden om ervoor te zorgen dat de personages echte mensen zouden worden die op echte plekken leefden. En ik wist dat een gepensioneerde pirate zich in die wereld zou begeven. Nou, dan krijg je geheid problemen.'
Magische geschiedenis
Literaire gemeenplaatsen zijn voor Chakraborty allesbehalve clichés om uit de weg te gaan. 'Een van de leukste dingen aan verhalen vertellen, is terugkijken op wat er al gedaan is en daarmee spelen,' zegt ze. 'Een overval, een laatste reis, een grote liefde: die gemeenplaatsen komen veel voor omdat mensen ze leuk vinden. Als je die ideeën gebruikt dan herkennen lezers ze meteen. Als Amina een laatste klus aanneemt, dan weet iedereen dat het niet zomaar een klus is. Van die bestaande elementen maak ik een verhaal. Alleen kiezen welke magische elementen erin zouden komen, dat was heel moeilijk.'
Chakraborty mag dan fantasy schrijven, het verhaal is wel zoveel mogelijk historisch correct. Niet alleen heeft ze zelf geschiedenis gestudeerd, maar ook schakelde ze de hulp in van een andere historicus. 'Ik moest magische elementen kiezen die goed passen bij de middeleeuwen, zoals een bepaalde vloek of een rondzingend geheim,' zegt ze. 'Belangrijk om te weten is dat magie in die tijd een substantieel onderdeel van het dagelijks leven was. Wat we nu bijgeloof noemen, was in die tijd gebruikelijk. Geleerden trokken horoscopen, mensen hadden talismans. Je moet beseffen dat deze mensen in een tijd leefden vol ziekten, zonder medicijnen, waar veel volwassenen en kinderen aan overleden. Als ze dan naar magie grepen omdat ze wilden dat hun kinderen zouden overleven, dan kan ik dat wel begrijpen.'
'We hebben vaak een heel ander beeld bij de middeleeuwen en Arabische landen omdat het gangbare narratief is verteld door overwinnaars.'
Dagelijks leven in de middeleeuwen
Door haar studie had Chakraborty al een goede basiskennis, maar voor dit verhaal wilde ze meer te weten komen over het dagelijks leven. 'De grote, politieke geschiedenis speelde in het dagelijks leven helemaal geen rol,' vertelt ze. 'Mensen wisten aan wie ze belasting moesten betalen – of aan wie niet als je piraat bent. Om meer te leren over gewone mensen las ik veel reisdagboeken en brieven. Een belangrijke bron daarvoor is de Ganizah van Caïro, een soort opslagplaats voor geschreven teksten. In het jodendom was er een regel dat teksten niet vernietigd zouden worden als ze 'in naam van God' geschreven waren. Als dat op een brief stond, dan werd de brief in Caïro bewaard. In die brieven wordt verteld over het leven op zee, wat je moet doen als je zeeziek bent, welke havensteden het leukste zijn, hoe je je schip moet onderhouden, noem maar op. Maar er zitten ook veel persoonlijke aantekeningen tussen, zoals het verzoek om een cadeau mee te brengen voor een dochter, of de opmerking dat een schoonzoon een klootzak is. Door die opmerking krijg je een goed beeld van het dagelijks leven.'
Dat dagelijks leven zag er heel anders uit dan we tegenwoordig misschien denken. 'In die tijd hadden vrouwen bezit, er kwamen scheidingen voor, vrouwen gingen naaktzwemmen, maakten grapjes met de koopmannen in de bazaar,' vertelt Chakraborty. 'We hebben vaak een heel ander beeld bij de middeleeuwen en Arabische landen omdat het gangbare narratief is verteld door overwinnaars – vrijwel altijd mannen. Dat geldt niet alleen voor de islamitische wereld, maar overal. We hebben een orthodox beeld van het verleden, omdat er veel regels waren. Maar die regels zijn natuurlijk gemaakt om bepaald gedrag te beteugelen. Homoseksualiteit werd verboden omdat het overduidelijk voorkwam. En vrouwen werden als heks bestempeld en verbrand omdat ze aan magie deden. Zulke maatregelen worden niet in het leven geroepen als iets niet bestaat, dus gewone mensen hadden een veel kleurrijker en vrijer leven dan we ons voorstellen.'
Grote liefde
Geschiedenis is al sinds Chakraborty’s jeugd haar grote liefde, dus al die oude documenten doorstruinen was voor haar absoluut geen straf. 'Al toen ik jong was las ik Griekse en Romeinse mythen,' vertelt ze. 'En encyclopedieën. Als ik terugkijk, zie ik dat ik gefascineerd was door plekken waar mensen elkaar ontmoeten en de verhalen die ze er vertelden. De Indische Oceaan is zo'n plek door alle handelsroutes die erlangs voeren. Mijn fascinatie werd met de jaren alleen maar groter, dus ging ik geschiedenis studeren en internationale betrekkingen. Ook ben ik naar Egypte gegaan om Arabisch te leren.'
Chakraborty wilde graag verder in het vakgebied, maar door de economische crisis van 2008 liep het anders. 'Ik ben in een arbeidersgezin opgegroeid en heb nooit veel privileges gekend,' vertelt ze. 'Toen door de bankencrisis de bestaanszekerheid onder onze voeten wegviel, heb ik de eerste de beste baan genomen die ik kon vinden. Ik deed administratief werk bij een medisch centrum. Maar ik miste geschiedenis heel erg. Daarom ben ik 's avonds – en soms ook onder werktijd – begonnen met het creëren van mijn eigen historische werelden. Zo ben ik met schrijven begonnen.'
'Ik [wilde] een positief geluid laten horen, een mooi avonturenverhaal met veel islamitische geschiedenis.'
Groei
Het bleken de allereerste versies van de 'Daevabad'-trilogie, al zag ze het zelf nooit als potentiële boeken. 'Ik was niet van plan om het iemand te laten lezen,' zegt ze, 'maar op een gegeven moment vroeg mijn man wat ik toch al die uren achter de computer deed. Hij was echt een fantasylezer, dus schoorvoetend liet ik het lezen. Hij vond het geweldig en spoorde me aan er iets mee te doen. Ik ging bij een schrijfgroep, die me ook aanmoedigde. Ik had alleen hele lage verwachtingen, omdat ik dacht dat ik toch wel zou falen. Dat zegt meer over mij dan over mijn werk, dus ik ben blij dat ik zoveel steun om me heen had. In het begin wezen agenten het af, omdat ze het te "buitenlands" of "apart" vonden, maar ik zette door en trof een agente met een Armeense achtergrond. Zij herkende juist heel veel in het verhaal en wilde ervoor gaan. Zij ging ermee de markt op, en toen ging het los.'
Want juist met dat 'aparte' en 'buitenlandse' had Chakraborty een behoefte vervuld. Ze laat stemmen horen die niet vaak voorkwamen in fantasy. 'Ik ben net buiten New York City opgegroeid en dat is een van de meest diverse plekken in het land,' zegt ze. 'Ik ben niet de enige witte moslima, er zijn veel meer mensen in gemengde relaties, en bijna iedereen kwam uit de arbeidersklasse. Toen ik aan dit verhaal begon was het een erg moeilijke periode voor moslims in New York, er werden alleen maar negatieve kanten van de islam belicht. Daarom wilde ik een positief geluid laten horen, een mooi avonturenverhaal met veel islamitische geschiedenis.'
Dat sloeg aan, en zeker niet alleen bij moslims. 'Veel jonge vrouwen lezen mijn werk,' zegt ze. 'Ik denk omdat ik in mijn boeken ook een tegengeluid laat horen als het om liefdesverhalen gaat. Het hardnekkige beeld dat de ware liefde bestaat, wil ik aan de kaak stellen. Iemand die bij je paste toen je jong was, hoeft niet voor de rest van je leven bij je te passen. Ik wil laten zien dat het oké is om een proces door te gaan en dat daar verschillende romantische liefdes bij kunnen passen. Laat ons groeien, op welke manier dan ook.'
Leesfragment
Werp alvast een blik in De avonturen van Amina al-Sirafi en laat je meeslepen in een wereld vol magie en piraten. Hieronder vind je alvast een sneak preview van de eerste pagina's van het boek.
Winactie
Motiveert dit interview met Shannon Chakraborty helemaal om op avontuur te gaan met piraat Amina Al-Sirafi? Hebban mag in samenwerking met uitgeverij Boekerij vijf exemplaren van De avonturen van Amina al-Sirafi weggeven. Kijk snel hoe je mee kunt doen.
Auteursafbeelding: Melissa Beckman via Boekerij
