Hebban voor schrijvers: perspectief en show don’t tell
Naast een spannend verhaal en overtuigende personages zijn er twee zaken waar je als thrillerschrijver gebruik van kunt maken om je thriller boven het gemiddelde uit te tillen: perspectief en show don’t tell. Deze termen heb je vast al vaker voorbij zien komen, maar wist je dat je vanzelf meer gaat ‘showen’ als je een personaal perspectief hanteert?
Personaal perspectief
Een personaal perspectief hanteren betekent dat je schrijft vanuit de belevingswereld van één personage. De lezer leest alles wat je personage ziet, hoort en denkt. Meer niet. Dit komt de spanning ten goede omdat de lezer dan geen weet heeft van dingen die als ‘spoiler’ zouden kunnen werken. Bijvoorbeeld: de lezer weet evenmin als de rechercheur dat de verdachte die hij verhoort tevens de dader is. Dit kan hij hooguit vermoeden.
Show don’t tell
Nu het verband tussen perspectief en show don’t tell. Neem de volgende korte scène waarin Frank een kroeg binnenstapt:
Frank zag Ritske aan de bar zitten, met haar rug naar de ingang. Het lange wachten beu had ze haar telefoon gepakt om hem ‘Waar blijf je nou!?!?!’ te appen.
Dit zou ik als perspectiefbreuk en als ‘tell no show’ aanduiden: het perspectief ligt bij Frank – want Frank zag – dus kan hij ten eerste niet weten of Ritske het lange wachten beu is en ten tweede niet zien (tenzij het een héél klein kroegje is) wat ze op haar telefoon aan het doen is. Frank kan hooguit vermoeden dat Ritske het wachten beu is. Door de scène te herschrijven vanuit Franks perspectief, ga je automatisch show don’t tell toepassen, want een vermoeden kun je enkel baseren op wat het personage – en daarmee de lezer – ziet (‘show’).
Frank zag Ritske aan de bar zitten, met haar rug naar de ingang. De barman schonk haar wijnglas zonder te vragen bij. Zou ze hem al geappt hebben, of misschien wel op dit moment een berichtje aan het schrijven zijn? Hij was zijn telefoon in alle haast vergeten.
In bovenstaande beschrijving komt de lezer niets te weten wat buiten het perspectief van Frank ligt en kan zowel Frank als de lezer hooguit vermoeden dat Ritske al lang zit te wachten. Onder andere door haar houding (rug naar de ingang) en doordat de barman haar blijkbaar niet voor het eerst iets inschenkt. Een personaal perspectief ‘beperkt’ dus wat de lezer te zien krijgt, maar dit komt zowel het realisme als de spanning ten goede.
Vragen?
Heb je nog vragen over perspectief of over show don’t tell? Of heb je andere vragen over het schrijven van een boek? Plaats ze onder dit artikel, dan komen ze wellicht in een volgend artikel aan bod.
Rob Steijger
Rob Steijger werkt als freelance redacteur voor verschillende uitgevers en helpt regelmatig (aspirant-)schrijvers met hun manuscript.
