Het jasje #6 - Eenvoud in rood en zwart

Aan de vooravond van de jaarlijkse Boekenweek wordt de boekhandel overspoeld met nieuwe uitgaven. Het beste moment om een nieuwkomer onder de aandacht te brengen: de periode vóór de decemberfeestdagen en in de weken die voorafgaan aan de Boekenweek. Op de boekentafels ontstaat een bontgekleurd landschap – een beetje zoals de Keukenhof tijdens de eerste lentedagen. Die uitgelaten drukte wordt vooral veroorzaakt door een overkill aan boeken die stuk voor stuk de aandacht trekken met een overvol omslag. Dat fotografie daarin de hoofdrol speelt, mag geen verrassing heten: de foto, en in mindere mate de illustratie, is beeldbepalend voor de meeste boekomslagen. Typografische omslagen, met alleen letters, zijn in de minderheid; uitgevers gaan daar terughoudend mee om, er moet een overtuigende reden zijn om geen (fotografisch) beeld op het omslag te plaatsen.

Die foto moet ergens vandaan komen. Ja, van de fotograaf natuurlijk. Maar als ontwerper, auteur, uitgever en marketeer gezamenlijk een mooi plan hebben bedacht, moet dat concept nog wel in een omslagbeeld worden vertaald. Speciaal laten maken door een fotograaf is nauwelijks een optie, want veel te kostbaar. Dat kan alleen bij zekere succesboeken. Archieven van fotografen doorzoeken tot het juiste beeld is gevonden is onbegonnen werk, en zeer tijdrovend. Een oplossing is aankloppen bij een fotostockbureau. Daar zijn beelden binnen no time op zoekfunctie te vinden, iets betaalbaarder dan van de fotograaf, maar met de beperking dat er geen exclusiviteit wordt gegarandeerd.

Die obligate omslagfoto kan over een half jaar zomaar op een pak koffie terechtkomen.

De keuze voor een illustratie op het omslag is meestal inhoudelijk, maar kan ook door kosten worden ingegeven. In ieder geval is de originaliteit gewaarborgd en er kan gericht gewerkt worden voor de meest doeltreffende uiting. Dat lijkt het geval te zijn bij De thuiswacht van Dola de Jong, uitgegeven door Uitgeverij Cossee, maar deze illustratie is afkomstig van een stockbureau en dus anoniem. In een krachtige lijnvoering en met eenvoudig kleurgebruik is de inhoud van het boek, het verloop van een intieme damesliefde, op het hagelwitte vlak gecomponeerd. De stijl sluit goed aan bij de in de jaren 50 geschreven roman en heeft ontwerper Irwan Droog geïnspireerd om ook de typografie in een losse lijn te schrijven/tekenen. Hulde daarvoor: de meeste ontwerpers zouden een 'handgeschreven' letter uit hun computerbibliotheek gebruiken, voorbijgaand aan het feit dat de overeenkomstige lettertekens dan exact hetzelfde zijn. Onbestaanbaar in een zogenaamd handschrift!

Tussen de met beeld overladen boekomslagen is een opvallende tegenrichting te bespeuren: de illustratie als helder icoon. In pictogramvorm wordt het meest kenmerkende aspect uit het boek op het omslag gevisualiseerd. Uitgeverij Van Oorschot brengt in haar fraaie klassiekerreeks een nieuwe editie van Boze geesten van Fjodor Dostojevski uit. Het kernachtige beeld van illustrator Piet Paris verbeeldt de duivelse krachten die de politieke moord in deze roman omgeven. Zwemmend in het wit – de onmisbare ruimte voor een sterk ontwerp – en vervolmaakt door de zuivere hand van ontwerpster Anneke Germers ligt deze markante serie te blinken op de boekentafel.

Nog zo'n glasheldere confrontatie: de onlangs verschenen schelmenroman DJ van Kluun draagt een brandweerrode jas waarop in grote zwarte kapitalen auteur en titel zijn geplaatst. Het beeld lijkt, in combinatie met het onmiskenbare witte poeder, een abstracte weergave van een scheermesje te zijn – een herkenbaar thema in Kluuns oeuvre. Toch niet, het is de verbeelding van een zogenaamde crossfader, het schuifje waarmee de dj twee lopende tracks kan mixen door heen en weer te bewegen. Dat de streep tot wit poederachtige substantie is getransformeerd is een goede ingreep van de ontwerpers The Stone Twins: het wit maakt dat het ontwerp wordt 'opgelicht' en het omslag krijgt direct een supereffectief contrast.

Drie omslagen als opvallend signaal: in rood en zwart (en dat heerlijk heldere wit)!