Interview /
Interview Peter Romer
Tekst en foto's: Sander Verheijen
‘Ik ben een schrijver,’ zo begint Peter Römer zijn verhaal. ‘Altijd al geweest, sinds ik kon schrijven. Mijn vader vond dat ook mijn enige juiste ambitie, geloof ik. Toen ik dertien of veertien jaar oud was, zette hij zo’n grote zwarte schrijfmachine op mijn bureau. Met zo’n hendel eraan. Het was een duidelijk gebaar: doorgaan met schrijven.’
Peter nam het schrijven dan ook al vroeg serieus.
‘Toen ik zestien was kwam mijn huidige vrouw, toen nog een meisje van acht jaar, bij ons thuis. Ik zat op mijn kamer te schrijven en zij bracht me een kopje thee. Ze vroeg me: “Wil jij later schrijver worden?” Ik draaide me om en zei: “Schrijver word je niet. Schrijver ben je.” Haha. En vanaf dat moment heeft alles in mijn leven geprobeerd me van het schrijverschap af te houden. Ik ben gaan acteren, wilde regisseren en werd daarna producent, dat ben ik twintig jaar geweest. Het heeft lang geduurd, maar nu is schrijven dan uiteindelijk de hoofdzaak.’
FICTIEDEBUUT
Deze week ligt Chantage dan eindelijk in de winkel, zijn fictiedebuut. Hoewel hij al eerder boeken schreef o.a. een boek over De Brekers (gebaseerd op de televisieserie met o.a. Rijk de Gooyer en Johnny Kraaijkamp Sr.) en een boek over het maken van drama op televisie (Dossier Baantjer, 2003). Ook schreef hij een boek over zijn vader (Laat het paard maar boven komen, 2002).
‘Het was eigenlijk een boek met de verhalen van mijn vader. Als hij iets goed kon, dan was het wel verhalen vertellen. In het café waar mijn vader vaak kwam, wisten ze dat ook. Freddy Heineken, een andere vaste bezoeker van dat café, zei toen: “Die verhalen moet je eens opschrijven.” De volgende dag stond uitgever Mai Spijkers in het etablissement. “Ik moet van meneer Heineken uw boek uitgeven.” Mijn vader belde mij in lichte paniek op dat hij een boek moest gaan schrijven. Ik feliciteerde hem en vroeg hoe hij dat wilde gaan doen. Daarover had hij wel een idee. Uiteindelijk heb ik zijn verhalen opgeschreven. Ik heb dus al wel een aantal boeken geschreven, maar Chantage is mijn eerste novel.’
Of zoals op de cover staat: “een moordroman”.
‘Eigenlijk wilde ik dat er “een non-literaire thriller” op zou komen te staan. Flikker op met die pretentie. Maar mijn uitgever vond dat niet zo’n goed idee, commercieel gezien. En daar had ze natuurlijk ook wel gelijk in, dus het werd een moordroman.’
Het idee voor de thriller was er al een hele tijd. Na het schrijven van het boek over de Baantjer-serie, sprak hij al met de uitgever over deze diepgewortelde wens.
‘Het eerste hoofdstuk van Chantage had ik al jaren in mijn hoofd zitten. Alleen het schrijven van het boek kwam er steeds niet van. De vorige uitgever van De Fontein herinnerde mij er op een gegeven moment aan dat ik nog een boek zou schrijven. Ik wimpelde hem eerst een beetje af, zo van “ik heb een deadline nodig, want anders komt het er niet van.” De volgende dag lag er een contract in mijn bus.’
De uitgever ging met pensioen en het boek was er nog steeds niet. Totdat de nieuwe uitgever bij De Fontein het contract tegenkwam bij het doorspitten van de overdracht.
‘Ze belde me en vroeg zich af wanneer ze het boek konden verwachten. Er was weinig ruimte voor twijfels. Ze stelde me voor aan mijn nieuwe redacteur en we maakten een planning. Het laatste zetje dat ik nodig had. Het boek was toen ook zo geschreven.’
LESJE SCENARIOSCHRIJVEN
Peter Römer schreef vele scenario’s voor televisieseries. Heeft dat hem geholpen bij het schrijven van het boek?
‘Als scenarioschrijver leer je anders denken. Bij een scenario zijn er drie belangrijke dingen: 1. character, 2. character, en 3. character. Daar draait het allemaal om. Bij het schrijven van een spannend boek heb je de plot. Daar kun je je verhaal aan ophangen. Ik ben begonnen met het ontwerpen van de personages. Eigenlijk zoals ik dat ook voor televisieseries heb gedaan. Veel schrijvers vertellen een verhaal over hun personages. Ik laat mijn personages het verhaal vertellen. Dat is net even anders. Daarom heb ik het ook als een mozaïek geschreven. Ik zit in ieders hoofd. Dat ben ik wel een beetje gewend vanuit het schrijven van scenario’s. Daar doe je ongeveer hetzelfde.’
Dat het grote verschil tussen het schrijven van een boek of een scenario ‘m vaak zit in het kostenaspect, is een bekend gegeven. In een boek kun je los van de eventuele budgetten, de mooiste scènes bedenken. Voor televisie of film is het budget bepalend voor wat wel of niet kan in een scène. Chantage is wat dat betreft heel klein, en dus heel goed verfilmbaar, geschreven. Heeft hij toch al rekening gehouden met een eventuele verfilming ervan?
‘Nee. Helemaal niet zelfs. Maar blijkbaar zit dat er wel in geramd. Toen ik het idee had om van de boeken van Baantjer een televisieserie te gaan maken, was er bijna geen budget. Het gekozen format was daarom erg belangrijk. Appie Baantjer schreef natuurlijk de boeken al volgens een vast stramien. Hij zei ook altijd tegen mij: “Peter, zorg ervoor dat De Cock er altijd twee keer door (commissaris) Buitendam uit wordt gestuurd, dat hij eenmaal per aflevering bij Lowietje in het café zit en dat hij aan het eind het verhaal vertelt aan mevrouw De Cock.”
Die vorm is vanaf aflevering 1 tot aflevering 121 gelijk gebleven. Ze hebben me erom gehaat. De schrijvers. Allemaal. Maar het concept is heilig. Productioneel had dit natuurlijk grote voordelen. We konden bijvoorbeeld in het café van Lowietje de caféscène van vier afleveringen op één dag draaien. Daar werd mijn vader gek van. Die zat dan met iemand aan de bar te praten, terwijl hij dacht: waar gaat dit eigenlijk over? In welke aflevering zit ik nu? Haha! Arme man! Toch heeft hij er nooit over geklaagd. Maar omdat ik dus zo gewend ben geweest om te lezen, en te schrijven, vanuit budget, zat er ook in Chantage geen enkele grote stunt. De enige echte actiescène, de autoachtervolging, heb ik pas op het eind bedacht. Ik vond dat er wat versnelling in mocht komen. Maar ik heb er geen moment over nagedacht dat ik het ga verfilmen. Ik heb nu een boek geschreven.’
DE KRACHT VAN KARAKTERS
Na het einde van het Baantjer-tijdperk bedacht Peter Römer ook de volgende politiereeks op RTL4: Grijpstra & De Gier, gebaseerd op de boeken van Janwillem van de Wetering (1931-2008). Hij vertelt.
‘Appie Baantjer was al jaren de meest uitgeleende auteur in de bibliotheek. In Frankrijk hadden ze “Maigret”, in Duitsland “Der Alte” en “Derrick”. Wij hadden nog geen politieserie in Nederland. Daar begon het met Baantjer. We hadden nooit gedacht dat we zoveel afleveringen zouden produceren. Toen er na 121 afleveringen een eind aan was gekomen, kwam Grijpstra & De Gier. Ik vond niet alle boeken even goed, maar de karakters stonden als een huis, net als bij Baantjer het geval was. We wilden het alleen wat moderner maken, iets rauwer.’
Ook zijn thrillerdebuut, Peter zei het al eerder, werd vanuit de karakters geschreven. Een van de hoofdpersonages in Chantage is Hanna, een vrouwelijke rechercheur.
‘Aanvankelijk had ik er een politieman van gemaakt, maar dat heb ik later veranderd in een vrouwelijke hoofdpersoon. Ik vind het enorm interessant om vanuit een vrouwelijk perspectief te schrijven. Dat maakt het extra leuk. Ik houd heel erg van karakters. Het bouwen van karakters. Daarom eindigt haar verhaal ook niet bij Chantage. Ik ben nog niet klaar met Hanna. Ik schrijf een serie. Ik weet niet of het een serie van zeventig boeken wordt, zoals Baantjer, maar zolang er leven in mijn hoofdpersonen zit, vind ik het leuk om te doen.’
Qua sfeer doet Chantage ook wel een klein beetje denken aan de “gemoedelijkheid” die we zo goed kennen uit de boeken van Appie Baantjer. En het boek begint ook met de vondst van een lijk.
‘Ik heb heel veel respect voor Appie. Die man heeft met een beperkt stilistisch talent het icoon van de Nederlandstalige misdaadliteratuur geschapen. Wat alle collega’s ook over hem mogen zeggen: dat is zijn verdienste. Ik heb ook heel veel nagedacht over zijn geheim. En daar ben ik achtergekomen. Als Appie schreef vloeide er gemoedelijkheid uit zijn pen. Dat was zijn talent. Mensen zouden het oubollig kunnen noemen, maar voor heel veel mensen voelt het juist als vertrouwd. Dát talent heb ik niet, maar ik heb een ander talent. Ik doe het op mijn manier.’
Tussen neus en lippen vertelt Peter dat hij ook de schrijver is achter Baantjer nummer 71, het boek dat binnenkort zal verschijnen. Hij schreef het op basis van zijn eigen scenario. En hij is er trots op.
‘Kijk, er zijn natuurlijk lezers en lezeressen van het mij zo dierbare Crimezone (Peter bezoekt de site dagelijks, red.) die spannende boeken lezen vanwege de heftigheid; de botsplinters en het sperma die je om de oren vliegen, de gruwelijkheid die sommige Amerikaanse vrouwen kunnen beschrijven. Ik houd daar zelf niet zo van. Als er aan het eind van een scenario blijkt dat het allemaal gedaan is door een gek, dan zeg ik altijd: “Doe maar over, een gek is niet interessant.” Het is veel interessanter als het gedaan is door de groenteboer. Dat is psychologisch interessanter. Ik houd gewoon meer van mensen die ’s morgens opstaan maar in plaats van dat ze normaal gesproken links afgaan, gaan ze rechtsaf met alle gevolgen van dien. Dat zijn de mensen die aan het eind van de dag op de Himalaya staan, en zich krampachtig vasthouden aan die vlag en denken hoe ben ik hier terechtgekomen? Of boven een lijk hangen en denken “ik heb iemand vermoord”. Dat vind ik interessant. De gedachten vanuit het menselijk tekort. Wij kunnen denken, dat onderscheidt ons van beesten, maar het feit dat we kúnnen denken is onze ondergang. Daarom zijn we gedoemd. Wij denken we gaan vandaag niet links maar rechts af en dan gaat het mis. Dat doet poes Harry die daar ligt echt niet.’
HET MENSELIJK TEKORT
Een goed voorbeeld van het “menselijk tekort” wordt in Chantage belichaamd door Harry Weerman, een typische antiheld. Hij investeert zijn spaargeld in een bordeel.
‘Harry Weerman is de sidekick. Hij heeft duidelijk een verkeerde keuze gemaakt en dat brengt hem van de ene in de andere netelige situatie. Het idee van dat bordeel komt zo uit een artikeltje dat ik jaren geleden las in de Telegraaf. Het nieuws is goede bron voor scenarioschrijvers. Interessante berichtjes in de krant scheurde ik uit, als ideetjes voor een aflevering van Baantjer. Het zijn soms nonsens berichten als “poes vermoordt baasje”, maar daar kan ik wel wat mee. Hoe komt die poes daartoe? Stond hij ‘s morgens op en dacht ik ga rechtsaf? Nee, een poes hóórt niet te denken. Enfin, in dit bericht ging het over een man die op een advertentie in de krant geld had geïnvesteerd in een bordeel dat uiteindelijk nooit had bestaan. Hij was niet de enige, maar niemand durfde natuurlijk met zijn verhaal naar buiten te komen. Maar het type Harry Weerman geeft niet op. Die gaat niet thuis zijn wonden likken en belandt uiteindelijk met zijn kop op televisie in dat misdaadprogramma. Hoe komt hij daar weer uit? Dat vind ik leuk, want alle personages in het boek zijn die ochtend rechtsaf gegaan. Maar moeten elkaar wel aan het eind zijn tegengekomen.’
Met zijn eerste thriller blijft Peter Römer akelig dicht bij huis. De showbizz wereld, het toneel, de roddelpers. Het is een zeer bewuste keuze geweest.
‘Ze zeggen dat je bij je eerste boek het beste kunt schrijven over een wereld die dicht bij je ligt. Dan kun je je beter richten op het schrijven en je concentreren op het ontwikkelen van je eigen stijl. Maar er zitten ook mooie verhalen in de wereld die ik zo goed ken. Alles wat er in het boek gebeurt, is waar. Wel een beetje uitvergroot, maar het klopt wel. Als je in handen valt van zo’n televisieredactie, zoals Harry Weerman, dan ben je echt de sigaar. Je wordt gebruikt voor dat ene item. Je wordt binnengehaald met de fanfare, maar je moet naar huis lopen.’
ALLES KAN
Dat het met de fantasie van Peter Römer wel goed zit, daarvan heeft hij de afgelopen jaar voldoende bewijs geleverd. Met zijn vele scenario’s en nu zijn thrillerdebuut. Een writers block is aan hem niet besteed.
‘Nee, overal zit een verhaal in. Ik kan nu naar de wc gaan, terugkomen en ontdekken dat jij hier met een mes in je rug ligt. Dat komt voor. Lullig voor jou, maar het gebeurt. Dan is er een moordzaak. Dat is dan of mijn vrouw geweest die nu boven ziek in bed ligt, en bevlogen door een angstdroom jou een keukenmes tussen je ribben heeft gestoken. Of het is iemand die via de notaris hiernaast binnen is geglipt en over de heg is weggevlucht. Of het is toch de kat geweest… Harry! Begrijp je, alles kan.’
SPANNEND
Nu zijn eerste boek op het punt van verschijnen staat, voelt Peter Römer toch wel een beetje de spanning komen.
‘Het maakt niet uit of het nu een boek is, of een première van een toneelstuk. Het is altijd een beetje spannend. Dat het eindelijk de wereld in gaat is geweldig. Dat je op je sodemieter kunt krijgen begrijp ik. Ik heb al zo vaak op mijn sodemieter gehad in mijn leven, en toch nog succesvol geweest, dus laat maar komen. Het hoort er allemaal bij. Kijk, de producent heeft altijd gelijk, dat is geen punt. Maar als er iets een succes wordt, dan is dat het succes van de acteurs. Als het een flop is, dan is het de schuld van de schrijver. Het eventuele boekenleed zal ik zelf moeten dragen. En dat doe ik ook als een man, beloof ik je bij dezen. Er zit niks anders op.’
Chantage verschijnt bij uitgeverij De Fontein en wordt vandaag gepresenteerd in café De Smoeshaan, een van de locaties in het boek.
