Karin Fossum en haar fascinatie voor de gevolgen van moord

Gehard door het leven

Karin Mathisen, zoals Karin Fossum eigenlijk door het leven gaat, begon tijdens haar tienertijd al met schrijven. Ze schreef gedichten en publiceerde op twintigjarige leeftijd haar eerste dichtbundel die met veel enthousiasme werd ontvangen. Bij de publicatie van de tweede bundel kreeg Fossum met de keerzijde van het succes te maken: de negatieve recensies. Het kritiek ontmoedigde haar dusdanig dat het veertien jaar duurde voordat ze haar pen weer durfde op te pakken.  

Als alleenstaande moeder nam Fossum verschillende banen aan om het haar kinderen zo aangenaam mogelijk te maken. Zo werkte ze als hulpverlener in verschillende instellingen en ziekenhuizen. Ze dankt hier haar uitgebreide mensenkennis aan die ze dankbaar verwerkte in haar thrillers die met name psychologisch gedreven zijn. Haar doorzettingsvermogen resulteerde in de publicatie van haar debuutthriller Eva’s oog (1995). Fossum viel meteen in positieve zin op en werd beloond met de Riverton-Prijs en de Glazen Sleutel voor de beste Scandinavische misdaadroman. Het was tegelijkertijd de start van haar reeks met seriepersonage Konrad Sejer.  

Haar eerste thriller droeg ze op aan haar vader, die vlak na de publicatie overleed. In haar serie zal de lezer dan ook een vorm van heimwee naar een vaderfiguur opmerken. Fossum heeft haar gevoelens op haar hoofdpersonage overgebracht door Konrad Sejer als een rots in de branding te beschouwen.

Konrad Sejer

In tegenstelling tot het gemiddelde hoofdpersonage in een Scandinavische thriller is Konrad Sejer een redelijk saai personage. Hij vaart niet uit tegen zijn superieuren, hangt niet dronken achter zijn bureau en stort zich niet in kortdurende relaties. Sejer voelt zich prettig in de hierarchie van het Noorse politieapparaat en heeft de structuur stiekem ook een beetje nodig. Soms lijkt hij hierdoor een beetje verlegen, maar Sejer neemt zijn werk zeer serieus. Na de dood van zijn vrouw heeft hij zijn hart nooit meer aan een andere vrouw gegeven.    

Aan het einde van de dag rolt hij met één hand een sigaret en drinkt een glas whisky om nog wat verder te mijmeren over de zaak waar hij zich mee bezighoudt, terwijl zijn trouwe hond aan zijn voeten ligt. Buiten werkdagen brengt hij tijd door met zijn dochter en geadopteerde Somalische kleinzoon, maar een zaak zal nooit echt uit zijn gedachten verdwijnen. In zijn strijd om gerechtigheid zal een vuurwapen niet snel door hem getrokken worden, maar maakt hij gebruik van zijn diepe geloof in de werking van het justitiële systeem. Zijn inlevingsvermogen in een criminele geest komt hem dan ook vaak van pas tijdens het verhoor. Vaak zwichten de verdachten onder de aanblik van zijn indringende grijze ogen en doortastende vragen. En op deze momenten doet hij zijn achternaam eer aan (Sejer betekent ‘overwinning’ in het Nederlands).

De reeks is zo succesvol dat inmiddels meerdere boeken zijn verfilmd voor de Noorse televisie. Haar boeken worden inmiddels in veertien verschilende talen uitgebracht.

Moord en doodslag tussen de Noorse fjorden

Evenals andere Scandinavische thrillers deelt de Konrad Sejer-reeks een kritische weergave van de Scandinavische maatschappij. Thema’s als klassenverschillen, vrouwenhaat en immigratie zijn slechts enkele voorbeelden die Fossum als een rode draad door haar plot laat lopen. Haar verhaal wordt geïllustreerd door beschrijvingen van de ruwe Noorse natuur met haar fjorden en kleine bergdorpen waar de bewoners zich in een donker en geïsoleerde omgeving terugtrekken.  

Waar Fossum zich echter in onderscheidt, is het feit dat zij ook de fatale gevolgen van een misdaad laat zien bij de nabestaanden van de dader. Niet alleen het verdriet van de nabestaande van het slachtoffer wordt zo belicht, maar ook van de partij die vaak vergeten wordt. In een interview The Independent vertelt ze:

Ik zie mezelf niet als een goede thrillerschrijver, ik ben niet goed in het creëren van een plot. Dus moet ik iets anders doen.

En daarom concentreert zich op de emotionele schade van een misdaad, die een langdurige uitwerking heeft. Ze fascineert zich eerder voor een integer persoon die overgaat tot het plegen van een afschuwelijke moord, dan een verknipte seriemoordenaar die een lading trauma’s met zich meedraagt. Vertrouwen is hierdoor één van de belangrijkste thema's in haar thrillers.  

Fossum laat haar plots niet verzanden in veel behandelde thema’s als corruptie binnen de politie of andere complottheorieën, maar ze zoomt juist in op de littekens die achterblijven op de ziel na een verschrikkelijke misdaad. Daarmee creëert ze een gevoel van sympathie voor zowel dader als slachtoffer. En dat laatste heeft een persoonlijke reden: Fossum kent zowel de dader als het slachtoffer in een waargebeurde moordzaak. In een interview vertelt ze over de verwoestende kracht van moord:

Het was vele jaren geleden toen ik de impact van deze zaak van zeer dichtbij meemaakte. Ik kende het slachtoffer, ging naar de begrafenis. Ik bezocht het huis, zelfs de kamer waar de moord heeft plaatsgevonden. Ik werd overweldigd door alle emoties.

Veenbrand

Na een stilte van enige jaren verschijnt er eindelijk weer een Nederlandse vertaling van een nieuwe thriller met Konrad Sejer in de hoofdrol. Veenbrand is inmiddels het twaalfde deel in de serie.   

In Veenbrand worden in een caravan op het terrein van een boer de lichamen gevonden van een vrouw en een klein kind. Ze zijn met messteken om het leven gebracht. Inspecteur Konrad Sejer en zijn collega Jacob Skarre staan voor een raadsel: er is geen teken van seksueel misbruik en er zijn nog volop waardevolle spullen aanwezig. De rechercheurs zijn ervan overtuigd dat de moeder van de vermoorde vrouw informatie achterhoudt die van belang kan zijn voor het onderzoek, maar de vrouw weigert opheldering te geven over het verleden van haar dochter. Een persoonlijk motief ligt voor de hand, maar wie voelt zoveel woede jegens een kleine jongen en zijn vriendelijke, zachtaardige moeder?

Lees nu een exclusief fragment van Veenbrand:

Lees hier verder

Op Hebban maak je kans op één van de pakketten met Eva's oog en Veenbrand. Het boek waar het allemaal mee begon en de nieuwste in de reeks. Bekijk het kader rechts naast dit artikel voor meer informatie.